عفت، حيا و حجاب تدبيري است كه زن با نوعي الهام براي گران‌بها كردن خود و حفظ موقعيتش در برابر مرد به كار مي‌برد، زيرا او با هوش فطري و حس مخصوص خود درك كرده كه از نظر جسمي با مرد برابر نيست و اگر بخواهد با وي دست و پنجه نرم كند، از پس زور بازوي مرد برنمي‌آيد.
از طرفي زن، ضعف مرد را در همان نيازي يافته كه خداوند حكيم در وجود مردان نهاده است. زن خوب مي‌داند كه خداوند او را مظهر معشوقيت قرار داده است، بر همين اساس زن با عفت و حجاب بهتر مي‌تواند، مرد را مجذوب كند و با متانت و وقار بر احترام خويش بيفزايد.
«حجاب» حريمي ميان زنان و مردان نامحرم است، برهنگي برخي زنان و آرايش و عشوه‌گري زنان مردان را در تحريكي دايمي قرار مي‌دهد، تحريكي كه سبب فرسودگي اعصاب آن‌ها و ايجاد هيجان‌هاي بيمارگونه عصبي مي‌شود و گاه سرچشمه امراض رواني است، حجاب باعث مي‌شود كه زن كمتر دچار لغزش و گناه شود و مراتب معنوي و انساني را طي كند، به طور كلي وقتي زنان و مردان كنار هم حجاب را به بهترين وجه رعايت كنند، در چنين جامعه امني سرعت بخشيدن به امور معنوي و پيمودن اين راه آسان‌تر است.
حجاب در لغت به معناي پرده، حاجب و پنهان كردن است و در اصطلاح پنهان كردن زن از ديد مرد بيگانه است، بر زن مسلمان واجب است كه بدون هيچ قيد و شرطي قانون حجاب را بپذيرد، در حالي كه او دريافته است، اگر انسان به خداوند تسليم نشود، گمراهي او قطعي است و با درك اين موضوع كه فرمان خداوند عاري از هرگونه اشتباهي است و حافظ منافع انسان است، اين دستور را با دل و جان پذيرا مي‌شود.
رهبر كبير انقلاب امام خميني(ره) درباره اهميت حجاب مي‌فرمايد: «البته بايد توجه داشت كه حجابي كه اسلام قرار داده است، براي حفظ ارزش‌هاي شماست، هرچه كه خدا فرموده است چه براي زن و چه براي مرد، براي اين است كه آن ارزش‌هاي واقعي كه اين‌ها دارند و ممكن است، به واسطه وسوسه‌هاي شيطان يا دست‌هاي فاسد و استعمار و عمال استعمار پايمال مي‌شدند، اين ارزش‌ها زنده بشود.»
مقام معظم رهبري در خصوص لزوم توجه مسئولين به امر حجاب مي‌فرمايند: «من فكر مي‌كنم، در وضع كنوني اگر در كنار آن ميل طبيعي زن به حجاب شايسته، نوعي تبليغات صحيح كه بتواند نقطه نظر اسلام را هم تأمين كند، ارايه شود، زنان ما به حجاب اصيل اسلامي و شرعي رو خواهند آورد.»
استاد شهيد مرتضي مطهري در خصوص فلسفه حجاب مي‌گويد: «فلسفه اصلي پوشش، حيا و عفت است كه خصلت بشري است و تمامي انسان‌ها آن را پذيرفته‌اند، البته نتايج ديگري نيز به پوشش مرتب است؛ مانند سلامت جامعه و حفظ اصالت خانواده».
در خصوص اهميت و جايگاه حجاب به سراغ برخي از آيات و روايات رفتيم و از ميان برخي متون اسلامي، فارغ از تبعات اجتماعي و رواني حجاب، ديدگاه قرآن و سنت را مورد تحقيق اجمالي قرار داديم كه در ذيل مي‌آيد.
ـ قرآن كريم با بيان آياتي در خصوص جايگاه و اهميت موضوع پوشش و حجاب آن را از اصول مسلم و واجب اسلام معرفي مي‌كند و با اشاره به اينكه بشر به نوعي فطري از بي‌حجابي گريزان است در سوره اعراف بيان مي‌دارد: «فَدَلاَّهُمَا بِغُرُورٍ فَلَمَّا ذَاقَا الشَّجَرَةَ بَدَتْ لَهُمَا سَوْءَاتُهُمَا وَطَفِقَا يَخْصِفَانِ عَلَيْهِمَا مِن وَرَقِ الْجَنَّةِ ...»؛ آن دو را با فريب به سقوط كشانيد پس چون آن دو از [ميوه] آن درخت [ممنوع] چشيدند، برهنگي‌هايشان بر آنان آشكار شد و به چسبانيدن برگ[هاي درختان] بهشت بر خود آغاز كردند... . (اعراف22)
ـ خداوند متعال در سوره نور و احزاب با بيان دستورالعمل پوشش بانوان در جامعه، حجاب را عامل رستگاري آن‌ها برمي‌شمارد و مي‌فرمايد: «وَقُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَي جُيُوبِهِنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاء بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاء بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِينَ غَيْرِ أُوْلِي الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلَي عَوْرَاتِ النِّسَاء وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِن زِينَتِهِنَّ وَتُوبُوا إِلَي اللَّهِ جَمِيعًا أَيُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ»؛ و به زنان با ايمان بگو ديدگان خود را [از هر نامحرمي] فرو بندند و پاكدامني ورزند و زيورهاي خود را آشكار نگردانند، مگر آنچه كه طبعا از آن پيداست و بايد روسري خود را بر سينه خويش [فرو] اندازند و زيورهايشان را جز براي شوهرانشان يا پدرانشان يا پدران شوهرانشان يا پسرانشان يا پسران شوهرانشان يا برادرانشان يا پسران برادرانشان يا پسران خواهرانشان يا زنان [همكيش] خود يا كنيزانشان يا خدمتكاران مرد كه [از زن] بي‌نيازند يا كودكاني كه بر عورتهاي زنان وقوف حاصل نكرده اند آشكار نكنند و پاهاي خود را [به گونه‌اي به زمين] نكوبند تا آنچه از زينتشان نهفته ميدارند معلوم گردد اي مؤمنان همگي [از مرد و زن] به درگاه خدا توبه كنيد اميد كه رستگار شويد. (نور/31)
ـ «يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُل لِّأَزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَاء الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِن جَلَابِيبِهِنَّ ذَلِكَ أَدْنَي أَن يُعْرَفْنَ فَلَا يُؤْذَيْنَ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِيمًا»؛ اي پيامبر به زنان و دخترانت و به زنان مؤمنان بگو پوشش‌هاي خود را بر خود فروتر گيرند، اين براي آنكه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگيرند [به احتياط] نزديكتر است و خدا آمرزنده مهربان است. (احزاب59)
ـ «وَقَرْنَ فِي بُيُوتِكُنَّ وَلَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِيَّةِ الْأُولَي...»؛ و در خانه‌هايتان قرار گيريد و مانند روزگار جاهليت قديم زينتهاي خود را آشكار مكنيد... . (احزاب33)
ـ «وَالْقَوَاعِدُ مِنَ النِّسَاء اللَّاتِي لَا يَرْجُونَ نِكَاحًا فَلَيْسَ عَلَيْهِنَّ جُنَاحٌ أَن يَضَعْنَ ثِيَابَهُنَّ غَيْرَ مُتَبَرِّجَاتٍ بِزِينَةٍ وَأَن يَسْتَعْفِفْنَ خَيْرٌ لَّهُنَّ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ»؛ و بر زنان از كار افتاده‌اي كه [ديگر] اميد زناشويي ندارند گناهي نيست كه پوشش خود را كنار نهند [به شرطي كه] زينتي را آشكار نكنند و عفت ورزيدن براي آن‌ها بهتر است و خدا شنواي داناست. (نور60)
در روايات رسيده از ائمه معصومين درباره حفظ حجاب بانوان به خوبي نشان مي‌دهد كه حجاب از چنان اهميتي برخوردار است كه در جمله فرايض واجب قرار گرفته است، برخي از روايات حجاب در ذيل آمده است؛
* نزد نامحرمان، زن بايد چهار لباس داشته باشد؛ پيراهن، روسري، چادر و شلوار.
ـ رسول‌اكرم صلي‌الله عليه وآله وسلم: «ان من خير نسائكم: الولود، الودودالستيرة، العزيزة في اهلها، الذليلة مع بعلها، المتبرجة من زوجها،...»؛ بهترين زنان شما كساني هستند كه بچه‌زا باشند، با شوهران خود مهربان باشند،با حجاب و پوشيده باشند، در بين طايفه خودشان با عزت باشند، در مواجهه با شوهران خودشان متواضع و نرمخو باشند،... . (الكافي/324/5)
ـ رسول‌اكرم صلي‌الله عليه وآله وسلم: «للزوج ما تحت الدرع و للابن و الاخ ما فوق الدرع و لغير ذي محرم اربعة اثواب:درع و خمار و جلباب و ازار»؛ زن براي شوهر خود از زير پيراهن همه بدنش را مي‌تواند نشان دهد و در پيش برادر و فرزند خود تنها اگر يك پيراهن بپوشد، كافي است، ولي در نزد نامحرمان، زن بايد چهار لباس حتماً داشته باشد؛ پيراهن، روسري، چادر و شلوار. (تفسير مجمع‌البيان/271/7)
ـ رسول‌خدا صلي‌الله عليه وآله وسلم: «اذا رايتم اللاتي القين علي رؤوسهن مثل اسنمة البعر، فاعلموهن انه لايقبل لهن الصلاة»؛ زماني كه ديديد زناني از امت من سرهاي خود را مثل برآمدگي شتر دسته نموده و در ميان نامحرمان ظاهر مي‌شوند، به آن‌ها بگوييد كه نمازشان قبول نيست. (السنن‌كبري/234/2)
* بانوان حديث معراج را همواره به ياد داشته باشند
ـ امام‌علي عليه‌السلام: «افضل العبادة العفاف»؛ عفت برترين عبادت‌هاست. (بحارالانوار/269/68)
- اميرالمؤمنين عليه‌السلام «يظهر في آخرالزمان و اقتراب الساعة ـ‌و هو شر الازمنة نسوة كاشفات، عاريات، متبرجات من‌الدين خارجات ، داخلات في الفتن، مائلات الي شهوات ، مسرعات الي اللذات، مستحلات للمحرمات،في جهنم خالدات»؛ «در آخرالزمان و نزديكي‌هاي قيامت ـ‌كه بدترين زمان‌ها خواهد بود زنان حجاب‌هاي خود را برخواهند داشت و بدن‌هايشان را به نامحرم نشان خواهند داد و سرهاي خود را زينت نموده و در معرض ديد نامحرمان قرار خواهند دادو از دين اسلام خارج شده و در انواع فتنه‌ها و مفاسد داخل خواهند شد و به سمت شهوت‌ها ره خواهند تافت و به طرف لذت‌هاي پست و زودگذر دنيوي شتاب خواهند گرفت ، حرام‌هاي الهي را حلال خواهند شمرد و به صورت ابدي در جهنم خواهند افتاد. (الفقيه/390/3)
ـ حضرت علي عليه‌السلام فرمودند: «روزي من و فاطمه بر منزل رسول‌خدا داخل شديم و ديدم كه رسول گرامي گريه شديدي مي‌كنند، عرض كردم؛ پدر و مادرم فدايت، اي رسول‌خدا، چه چيزي تو را به گريه انداخته است؟»
فرمود: «اي علي! شبي كه مرا به آسمان‌ها بردند، زناني از امت خود را ديدم كه در عذاب‌هاي بسيار سختي به سر مي‌بردند، عذاب سخت آن‌ها را ياد كردم و گريه بر من غلبه نمود؛ زناني را ديدم كه از موهاي سرخود آويزان هستند و از آتش جهنم آب دماغشان مي‌جوشيد، عده‌اي از زنان را ديدم كه از زبان‌هاي خود آويزان بودند و آب جهنم در گلوي آنان ريخته مي‌شد، گروهي ديگر از سينه هاي خود به طرف جهنم آويزان شده بودند و برخي ديگر گوشت بدن خود را مي‌خوردند، در حالي‌كه آتش جهنم از زير آن‌ها شعله‌ور بود و برخي از آن‌ها، پاهايشان به دستهايشان بسته شده بود و مارها و عقرب‌هاي جهنمي آن‌ها را احاطه كرده بودند.
برخي از زنان كر و كور و لال بودند و در داخل تابوتي از آتش اسير بودند و آب دماغ آن‌ها مي‌جوشيد و از بيني آن‌ها خارج مي‌شد و دستان آن‌ها از جذام و پپسي قطع شده بودند و زناني از پاهاي خود به طرف تنوري از آتش آويزان بودند و برخي از آن‌ها گوشت بدن‌شان توسط قيچي‌هايي از آتش از عقب و جلو بريده مي‌شد و برخي صورت و دستهايشان مي‌سوخت و جگرهاي خودشان را مي‌خوردند و برخي را ديدم كه سرشان شبيه سر خوك و بدن‌شان مثل الاغ بود و در هزاران عذاب گرفتار بودند و برخي به صورت سگ بودند و آتش از پشت آن‌ها داخل بدن‌شان مي‌شد و از دهانشان خارج مي‌شد و ملائكه الهي با گرزرهايي از آتش بر سر و بدن آن‌ها مي‌كوبيدند.»
آن‌گاه حضرت فاطمه عليهاالسلام عرض كردند: «اي محبوب من و اي نور چشم من، ما را خبر كن از عمل و گناه اين زنان در دنيا كه به آن عذاب‌هاي سخت گرفتار بودند.»
رسول‌خدا صلي‌الله عليه وآله وسلم فرمودند: «اي دخترم، اما آن زناني كه از موهاي سرشان آويزان بودند، كساني هستند كه در دنيا موهاي سرشان را از مردان نامحرم نمي‌پوشاندند و آن‌ها كه از زبان‌شان آويزان بودند، زناني هستند كه در دنيا شوهران خود را با زبان‌شان مي‌رنجاندند و آن‌ها كه از سينه‌هاي خود به طرف جهنم آويزان بودند، كساني هستند كه به تقاضاي شوهران خود براي هم بستر شدن پاسخ مثبت نمي‌دادند و آن‌ها كه از پاهاي خود آويزان بودند، زناني هستند كه بدون اجازه شوهرشان از خانه‌هاي خود خارج مي‌شدند و آن‌ها كه گوشت بدن‌هاي خودشان را مي‌خوردند، كساني هستند كه خود را براي نامحرم زينت مي‌كردند و آن‌ها كه دستهايشان به پاهايشان بسته شده بود و مارها و عقرب‌ها آن‌ها را احاطه كرده بودند، زناني هستند كه در وضو و لباس‌هاي خود نجاست را رعايت نمي‌كردند و از جنابت و حيض غسل نمي‌كردند و پاكي را رعايت نمي‌نمودند و نماز را سبك مي‌شماردند و اما زنان كر و كور و لال آنهايي هستند كه از زنا بچه بدنيا آورده‌اند و آن را به شوهر خودشان بستند و آن‌ها كه گوشت بدن‌شان با قيچي‌ها بريده مي‌شد، زناني هستند كه در دنيا با رفتارهاي مختلف به نامحرمان اظهار تمايل مي‌نمودند و خود را براي آن‌ها نشان مي‌دادند و آن‌ها كه صورت و بدن‌شان مي‌سوخت و جگرهاي خودشان را در دهانشان مي‌جويدند، زناني هستند كه در دنيا واسطه بين زناي دو نفر بوده‌اند و آن‌ها كه سرشان، سرخوك و بدن‌هايشان، بدن الاغ بود، در دنيا سخن‌چين و دروغگو بوده‌اند و آن‌ها كه به صورت سگ بودند و آتش از پشت آن‌ها داخل بدن‌شان مي‌شد و از دهانشان بيرون مي‌آمد، زنان آوازه‌خوان و ترانه‌خوان و حسود در دنيا هستند.» (وسائل‌الشيعه/213/20)
* پوشش فاطمه زهرا (س) بهترين الگوي بانوان مسلمان است
بهترين الگويي كه مي‌توان براي زنان مسلمان به تصوير كشيد، حجاب بانوي عالميان حضرت صديقه‌كبري عليهاالسلام است كه در برخي روايات چنين آمده‌است؛
ـ آن‌گاه كه براي دفاع از حق غصب شده خود به مجلس ابوبكر مي‌رفت «لاثت خمارها علي راسها و اشتملت جلبابها»؛ حضرت روسري خود را سركرد و چادرش را پوشيد. (بحارالانوار/218/29)
ـ وقتي مي‌خواست به طرف خانه پدرش از منزل خود خارج شود «فتجلبت بجلبابها و تبرقعت ببرقعها و ارادت النبي»؛ «چادرش را سر نمود و روبندش را انداخت و به طرف منزل پيامبر حركت نمود».
ـ امام صادق عليه‌اسلام: «لاينبغي للمراة ان تجمر ثوبها اذا خرجت من بيتها»؛ شايسته نيست يك زن مسلمان وقتي از خانه‌اش خارج مي‌شود لباس‌هاي خودش را زينت دهد. (وسائل‌الشيعه161/20)
بنابراين بانوان مسلمان پيشوايي را چون فاطمه زهرا را دارند كه حتي از شخص كور هم خودشان را مي‌پوشاند و چادر يا پوشش سرتاسري سيره هميشگي آن حضرت بود و الگويي ديگري چون حضرت زينب را در فراروي خود دارند، مبادا از پيروي اين حضرات دست بركشند و فريب يك سري القائات پوچ و بي اساس را خورده و در اين مسلمات ديني و سنن اسلامي شك و ترديد به خود راه دهند و متوجه باشند كه يكي از نگراني‌هاي اصلي امام زمان همين مساله حجاب و عفت زنان است، زيرا در دعاهاي هميشگي خود وقتي مي‌خواهند، زنان امت را دعا كنند تنها انگشت روي همين مساله مي‌گذارند.
فرازي از دعاي امام‌زمان عجل‌الله تعالي فرجه‌الشريف: «...و علي النساء بالحياء و العفة»؛ «و پروردگارا! به زنان امت من حيا و عفت ارزاني دار»؛ پس مبادا دل امام زمان را بيازاريم و با برداشتن حجابي از روي سر و يا با بدحجابي خود دشمنان دين خدا را ياري سازيم. (مفاتيح‌الجنان/116/1)