26 آبان مصادف است با دهم ذیالحجه که عید قربان نام دارد. عیدی که در اسلام بسیار عزیز است و در آن به ذبح شهوات شیطانی و هواهای نفسانی تأکید بسیار شده است.
در این روز حاجیان در منا بزرگترین اجتماع از امتهای اسلامی را تشکیل میدهند و با قربانی کردن و همچنین رمی جمرات خود را فارغ از مسایل دنیوی میکنند و دیگر مسلمانان در جایجای صحنه گیتی با انجام اعمالی که در دین سفارش شده است، روی به تضرع به درگاه خداوند میکنند تا از هرگونه آلایش، پالایش شوند.
حال نگاهی میاندازیم به اعمال مستحبی که برای روز عید قربان در کتاب شریف مفاتیحالجنان گردآوری شدهاند.
غسل؛ انجام غسل در روز عید قربان توصیه بسیار شده و حتی بعضی از علما انجام آن را واجب دانستهاند.
اقامه نماز عید قربان؛ اقامه نماز عید قربان به همان نحو که در عید فطر ذکر شده، است. اما مستحب است که نمازگزار در این روز بعد از نماز، با گوشت قربانی افطار کند.
خواندن دعا؛ برای این روز دعاهایی توصیه شده که پیش از نماز عید و بعد از ذکر شوند و شاید بهترین دعاهای این روز، دعای چهل و هشتم صحیفه سجادیه باشد که با «اَللّهُمَّ هذا یوْمٌ مُبارَکٌ» شروع میشود.
خواندن دعای چهل و ششم صحیفه سجادیه؛ از جمله دعاهایی که در این روز قرائت آن سفارش بسیار شده است. این دعا در صحیفه سجادیه آمده و اینگونه آغاز میشود: «یا مَنْ یرْحَمُ مَنْ لا یرْحَمُهُ الْعِبادُ».
خواندن دعای ندبه؛ دعای ندبه در حقیقت ناله و ندبه به درگاه الهی برای تعجیل در فرج منجی عالم بشریت، امام عصر و زمان (عج) است که خواندن آن در روز عید قربان از جایگاه ویژهای برخوردار است.
قربانی کردن؛ از جمله سنتهای مؤکد برای اعمال روز عید قربان است. این عمل یادآور بردن اسماعیل (ع) به قربانگاه توسط پدرش ابراهیم (ع) برای گردن نهادن به امر الهی است. قربانی کردن همچنین نماد ذبح کردن آمال نفسانی و هواهای شیطانی است که در میان مسلمانان انجام میپذیرد.
تکبیر؛ خواندن تکبیرات برای کسی که در منا باشد بعد از پانزده نماز که اولش نماز ظهر روز عید است و آخرش نماز صبح روز سیزدهم است و همچنین برای کسانی که در سایر شهرها هستند نیز بعد از ده نماز از ظهر روز عید تا صبح دوازدهم تکبیرات را بگویند. تکبیرات بنا بر روایت صحیح در اصول کافی از این قرار است:
«اللهُ اَکْبَرُ اللهُ اَکْبَرُ لا اِلهَ اِلا اللهُ وَاللهُ اَکْبَرُ اللهُ اَکْبَرُ اللهُ اَکْبَرُ ولِلّه الْحَمْدُ اللّهُ َکْبَرُ»
«خدا بزرگتر از توصیف است، معبودی جز خدا نیست و خدا بزرگتر است، و ستایش خاص خدا است»
«اعَلی ما هَدانا اَللّهُ اَکْبَرُ عَلی ما رَزَقَنا مِنْ بَهیمَةِ الاْنْعامِ»
«خدا بزرگتر است بر آنچه ما را راهنمائی کرد خدا بزرگتر است بر آنچه روزی ما کرد از چهارپایان انعام (شتر و گاو و گوسفند)»
«وَالْحَمْدُلِلّهِ عَلی ما اَبْلانا»
«و ستایش خاص خدا است برای آنکه آزمود ما را»
و مستحب است که به مقداری که توانایی است این تکبیرات بعد از نمازها تکرار شود.
سفارشهای دینی در انجام اعمال مستحبی برای هدایت انسان به سمت و سوی معنویت و رهایی از منجلابهای فکری است که به ویژه در دنیای معاصر درگیر آن است. بدون شک بشر با پناه بردن به دین به ارامشی حقیقی دست خواهد یافت و دستیابی به این هدف تنها با انجام اعمال دینی ممکن است.