راهکارهای عملیاتی شدن
به طور مسلم نام‌گذاری سال‌ها یک شعار صرف نیست، بلکه یک استراتژی عمومی است که باید در همه فعالیت‌ها نصب‌العین قرار گیرد و جامه عمل بپوشد. تحقق این شعار در جامعه را در دو سطح بسیار کلی می‌توان مد نظر قرار داد:
الف) سطح فردی و خانوادگی
افراد و نیز خانواده‌ها، هر یک برای خود آمال و آرزوهای خاصی دارند. البته این آرمان‌ها و آرزوها از عوامل بسیاری مانند بستر فرهنگی جامعه، رسانه‌ها و گذشته تاریخی و... اثر می‌پذیرد، ولی هر فرد یا خانواده‌ای می‌تواند به سهم خود درباره آمال و آرزوها، تجدید نظر کند و آنها را تغییر دهد یا تثبیت کند. نکته مهم آن است که آمال و آرزوها تا وقتی به اهداف مشخص و معیّن تبدیل نشده و راه‌های دست یافتن به آنها پیدا نشده و اجمالاً برای آنها برنامه‌ریزی نشده است، در واقع همتی صورت نگرفته است و در مرحله آرزو باقی مانده است. هنگامی که آرزوها به اهدافی معیّن و مشخص تبدیل شوند، باید عزم و تصمیم جدی نیز برای پیگیری و انجام آن به وجود آید و از آن پس، با کار و تلاش پیگیر به مرحله تحقق نزدیک شود. به طور کلی، آرزوها، بدون همت و عزم محقق نمی‌شود و همت نیز بدون تلاش عملی به نتیجه نمی‌رسد.
بنابراین، هر فرد یا خانواده، در حیطه توان و تکلیف خویش باید در مقاصد و اهداف خود تجدیدنظر کرده و سپس راه‌های رسیدن به آن، مانند تغییر کمیت (زمان) و کیفیت کار و تلاش، ساعات کار، روش‌ها و... را اصلاح کند و با پیمانی محکم با خود، عزم خویش را جزم و در آن مسیر حرکت کند و از این طریق می‌تواند مقاصد عالی خود را به تحقق نزدیک نماید.
ب) سطح سازمانی (خصوصی و دولتی)
تحقق همت و تلاش مضاعف در سطح سازمان‌ها، نیازمند رعایت ظرافت‌های مدیریتی و حساسیت‌های خاص فعالیت‌های سازمانی است.
به طور کلی، برای ایجاد همت و تلاش مضاعف در سازمان‌ها، اقدامات زیر، جزو مهم‌ترین و اصلی‌ترین فعالیت‌هایی است که باید مد نظر قرار گیرد:
1. شناخت فرصت‌ها و ظرفیت‌ها و استعدادهای سازمانی موجود و آگاهی از موانع و آسیب‌های مربوط به همت و تلاش بیشتر؛
2. بازنگری اهداف و برنامه‌های سازمان، متناسب با این رویکرد؛
3. تقویت فرهنگ سازمانی و تشویق و ترغیب به همکاری جمعی و عزم سازمانی برای رسیدن به اهداف سازمانی از طریق تبیین ضرورت و آثار مثبت آن برای کارکنان و کل سازمان؛
4. اصلاح ساختارهای گردش کار، متناسب با همت و تلاش مضاعف و اهداف تعیین شده؛
5. اصلاح نظام ارزیابی‌های سازمانی، به گونه‌ای که نتایج تلاش و همت کارکنان را بهتر و دقیق‌تر نشان دهد؛
6. بازنگری در نظام تشویق و تنبیه و اصلاح آن، متناسب با همت و کار بیشتر، به گونه‌ای که تشویق‌ها و تنبیه‌ها، در راستای این مهم قرار گیرد؛
7. افزایش مشارکت کارکنان در تصمیم‌گیری‌ها. از آنجا که مشارکت کارکنان در افزایش انگیزه آنان اثر تعیین‌کننده‌ای دارد، توجه به رویه‌هایی که مشارکت کارکنان را در تصمیم‌گیری‌ها افزایش دهد، تأثیر مهمی در افزایش همت و تلاش کارکنان دارد؛
8. بازنگری دائمی و دوره‌ای روش‌ها و رویه‌های انجام کار و اصلاح آنها از راه‌های رسمی و غیر رسمی و تشویق مالی و معنوی خلاقیت‌ها و ابتکارات در این زمینه، در قالب نظام پیشنهادها و روش‌های ارتقای بهره‌وری سازمانی و... .
ج) سطح عمومی جامعه
نخست برای تحقق این شعار در سطح عمومی جامعه باید به دو نکته توجه داشت:
( اول آنکه تحقق این شعار نیازمند هماهنگی و همراهی و تعامل مثبت همه دستگاه‌های فرهنگی و اجرایی و یاری متقابل آنهاست.
( دوم اینکه فرهنگ‌سازی (در حیطه ایجاد انگیزه، ترغیب، علم و دانش و نیز الگودهی رفتاری) از لوازم اصلی پایداری و تعمیق این حرکت ارزشمند و مقدس به شمار می‌آید که بدون آن نتیجه تلاش‌های مربوطه، به تأثیراتی کوتاه‌مدت محدود خواهد شد، اما به هر حال کلیت نظام اسلامی برای ایفای نقش، نیازمند اقدامات، فعالیت‌ها و ایجاد سازوکارهایی است که مهم‌ترین آنها را برمی‌شماریم.
ـ شناخت فرصت‌ها، ظرفیت‌ها و استعدادهای موجود در جامعه و بهره‌مندی از تجارب مربوط به موفقیت‌های به دست آمده، خصوصاً در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در صورت لزوم تجربیات کسب شده در دیگر جوامع و بومی‌سازی آنها؛
ـ شناخت موانع و آسیب‌های جامعه در این ارتباط، خصوصاً آسیب‌‌ها، موانع و ضعف‌های فرهنگی، مانند فرهنگ آماده‌‌خوری، فرهنگ عزلت‌گزینی، عرفان‌های انحرافی و... که در بخش‌های بعد به آن خواهیم پرداخت.
ـ تبیین چشم‌اندازها و اهداف روشن انقلاب اسلامی به صورت مشخص‌تر و تبلیغ ضرورت همت مضاعف و تلاش مضاعف، برای رسیدن به آن اهداف ارزشمند؛
ـ افزایش مشارکت عمومی در کارها، در بخش‌های دولتی و خصوصی، از طریق اصلاح ضوابط، مقررات و ساختارهای قانونی و عمومی و نیز افزایش مشارکت بخش خصوصی، در تصدی فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی و پیگیری جدی روند خصوصی‌سازی‌ها،
ـ تشویق الگوهای همت و پشتکار عالی جامعه، خصوصاً در زمینه تولید علم و فن‌آوری، کار و صنعت، کشاورزی و فرهنگی؛
ـ یادآوری و تشریح موفقیت‌های بسیار ارزشمند و چشم‌گیر دانشمندان، صنعتگران و... در زمینه‌های گوناگون، از جمله علوم و تکنولوژی هسته‌ای، نانوتکنولوژی، لیزری، هوافضا و کشاورزی و تحلیل امکان عمومی شدن آن موفقیت‌ها، در همه سطوح و زمینه‌ها، برای ایجاد باور و عزمی عمومی در این مورد که «ما می‌توانیم».
ـ تشویق خلاقیت و ابتکار عمل در خصوص تغییر رویه‌های ناکارآمد و نامناسب انجام کارها.
ظرفیت‌ها و استعدادهای موجود کشور در راستای شکوفاسازی موضوع سال
جامعه و نظام جمهوری اسلامی ایران، از ظرفیت‌های عمومی و نیز استعدادهای خاصی برای تحقق این شعار برخوردار است که استفاده هوشمندانه و صحیح از این استعدادها و ظرفیت‌های کم‌نظیر و گاهی بی‌نظیر، می‌تواند نتایج و ثمرات چشم‌گیری را به ارمغان آورد. برای تأکید بیشتر، مهم‌ترین استعدادها و ظرفیت‌ها را برمی‌شماریم:
ـ انگیزه و توان‌مندی بالای مردم، برای تلاش و فداکاری در جهت دفاع از ارزش‌ها و دستاوردهای انقلاب اسلامی و تحقق هدف‌ها و آرمان‌های بلند آن، که این علاقه‌مندی و دلبستگی از سوی قاطبه مردم، بارها به نمایش گذاشته شده و در سال گذشته، به صورت مقابله با برخی ناآرامی‌ها و فتنه‌ها به وضوح به نمایش درآمد. هنگامی که این احساس با آگاهی‌بخشی و هوشیاری و برنامه‌ریزی‌های صحیح، به همت و تلاش مضاعف، در زمینه‌های گوناگون معطوف شود، نتایج چشم‌گیری را به بار خواهد آورد؛
ـ وجود انگیزه‌های معنوی و دینی در عموم مردم که می‌تواند مبنای بسیاری از تلاش‌ها و فداکاری‌های اجتماعی و در نتیجه تحولات اساسی قرار گیرد. تجربه‌های گذشته نیز نشان داده که وجود این انگیزه‌ها، با مدیریت مناسب، امور غیر ممکن را ممکن ساخته و سبب تحولات معجزه‌آسایی شده است؛
ـ درک و تجربه کافی بسیاری از مدیران سطوح بالا و میانی نظام، در این زمینه و زمینه‌های مشابه. این مورد بر خلاف سال‌های اول پیروزی انقلاب اسلامی است که با وجود شدت انگیزه عمومی، مدیران از توان، تجربه و مهارت کافی برخوردار نبودند، گرچه مواردی از بی‌توجهی و غفلت نیز مشاهده می‌گردد.
ـ جمعیت جوان جامعه اسلامی، به خلاف نظر برخی، که وجود این جمعیت جوان یک تهدید و مشکل بزرگ است، وجود انگیزه‌ها و پتانسیل بالای جوانان، یک فرصت بسیار ارزشمند به شمار می‌آید. چنان‌که بسیاری از جهش‌ها و پیشرفت‌های حیرت‌آور پیشتازان و طلایه‌داران علم و تکنولوژی به خاطر وجود جوانان بوده است. وجود دانشمندان جوان در بخش‌های هسته‌ای، نانو و... و نیز وجود بسیاری از مدیران جوان و موفق، نشانه خوبی است که انتخاب مناسب و به کارگیری صحیح جوانان در امور مهم تا چه حد می‌تواند تعیین‌کننده باشد. اساساً جوانان متعهد و باانگیزه، از ارزشمندترین سرمایه‌های اجتماعی به شمار می‌آیند به‌خصوص که بخش وسیعی از آنان تحصیل‌کرده و با دنیای فعلی آشنا هستند و به فراگیری دانش و تحصیل نیز علاقه‌مندند؛
ـ هوش بالای ایرانی و توان به کارگیری آنان برای رشد سریع و حرکتی شتابان، امری انکارناپذیر است که جهانیان آن را قبول دارند و بسیاری از ایرانیان جزو پژوهشگران و دانشمندان مراکز علمی غرب هستند؛
ـ جهش‌های چند ساله اخیر در زمینه اختراعات و تکنولوژی؛
ـ تجربیات ملت ایران در سه دهه پس از انقلاب اسلامی و وجود الگوهای برتر همت و تلاش، به خصوص در قشر شهدا، ایثارگران، مبتکران، مخترعان و... .
منبع:کتاب راهبردهای رسانه‌ای در موضوع همت و تلاش- محمد سلیمی