مقدمه
دعا برگرداننده قضا و قدر الهی است حتی اگر آن ، قضای حتمی باشد.
خدا در قرآن می فرماید : ادعونی استجب لکم
بخوانید مرا ، اجابت می کنم شما را.
خداوند در این آیه شریفه بـه صراحت اعلام مى دارد که هر که مرا بخواند و از من چیزى بطلبد دعایش را مى پذیرم و بـه استجابـت مى رسانم و حاجتش را بـرآورده مى کنم . در دین ما و در بسیاری از ادیان به دعا توصیه شده. کسانی را دیدم که حتی با توجه به آموزه های دینی و کلام خدا در قرآن باز هم به دعا اعتقادی ندارند.

* شرایط استجابت دعا
مهمترین شرایط استجابت دعا مصلحت بودن آن است .
چه بسا کسى چیزى را از خدا بـخواهد که بـه مصلحتـش نیست و چون خداى عز و جـل ارحم الراحمین است و به بندگانش لطف دارد قطعا مصلحت بـنده اش را مى خواهد و لذا اگر در حالى که مطلب درخواستى بـه مصلحت سوال کننده نباشد , به اجابت برسد قطعا قبیح است و خداى سبـحان از هر قبیحى منزه است یا اینکه ممکن است مطلب درخواستى غیر ممکن باشد یا داراى مفسده اى چه در کوتاه مدت و چه در دراز مدت بـراى درخواست کننده باشد که ما بیشتر بر درگاهش عجز و لابـه کنیم و بـه خاک افتـیم و دعا و نیایش نمائیم و اگر در این دنیا دعاى ما طبق مصالحى که بسیارى از آنها بر ما پوشیده است به استجابـت نرسد قطعا بر سرمایه آخرتمان افزوده مى شود و اجر و پاداش ما را عندالله زیادتر مى کند. یکى دیگر از شرایط استجابـت دعا این است که انسان بـه پیمانى که با خدا بسته است وفادار باشد.
پیمان بـا خدا این است که در بـرابـر احـکـام و اوامرش اطاعـت کـنیم و سـر فـرود آوریم و از دستورهاى الهى سرپیچى ننمائیم در آن صورت اگر درخواستى کردیم بى گمان مورد استجابت قرار مى گیرد .
شخصى از امام صادق علیه السـلام پـرسـید : خـدا مى فرماید : ادعونى استـجـب لکم و بـا این حـال ما هرچـه دعا مى کنیم بـه استجابت نمى رسد ؟ حضرت فرمود : روا نشدن دعاهایتان بـراى این اسـت که شما بـه عهد و پـیمان خـود بـا خـداوند وفا نمى کنید . خداوند مى فرماید: بـه پیمان من وفادار بـاشـید من هم بـه پـیمانم وفـا مى کنم.
به خدا قسم اگر وفا کنید خدا نیز وفا مى کند .

* شرایط دیگر استجابـت دعا، دانستـن جهت و روش دعا کردن است .
در روایتـى که نویسنده کتـاب نورالثقلین نقل کرده راوى از امام صادق علیه السلام مى پـرسد : چرا دعاى ما بـه استـجـابـت نمى رسـد ؟ حـضرت مى فرماید : بـاید روش دعا کردن را بـیاموزید .
سوال مى کند : روش چیست ؟ مى فرماید : در آغاز دعا خدا را ستایش مى کنى و نعمتهایش را بـه یاد مى آورى سپـس شکر و سپاس مى کنى و بر پیامبر و اهل بیتش درود مى فرستى سپس گناهانت را یادآور مى شوى و بـه آنها اعتـراف مى کنى و بـه خدا پناه مى برى. این روش دعا کردن است .

* شرط دیگر دعا صلوات است
در روایتـى حارث بـن مغیره از امام صادق علیه السلام نقل مى کند که فرمود : هرگاه خواستى دعا کنى , خدا را ستایش و تمجید و حمد و تسبـیح و تهلیل کن و پس از حمد و ثناى پروردگار بر محمد و آلش صلوات و درود بـفرست , سپس دعاى خود را با خدایت مطرح کن .
امام صـادق عـلیه السـلام طى روایت دیگرى مى فرماید : هر که از خدا چیزى را بـخواهد پـس بـاید در آغاز بـر محمد و آل محمد درود فرستد سپس حاجتش را بیان کند و بعد از آن دوباره با صلوات بر پیامبر و اهل بیتش سخنش را به پایان بـرساند همانا خداى عزوجل کریم تر از آن است که دو طرف دعا را که صلوات مى بـاشد بـپذیرد و خود درخواست را که در وسط قرار دارد رها نماید .

* آخرین شرط استجابت دعا شناخت است که شرط بـسیار دشوارى است .
البته شناخت از شخـصى بـا شخـص دیگر تـفاوت دارد . قطعا شناخـت واقعى نزد پیامبر و خاندان معصومش است و بـس. ولى بـهر حال هر کس بـاید تا اندازه اى خدا شناس بـاشد . در کتاب توحید صدوق از امام کاظم علیه السلام روایت شده که فرمود : گروهى از امام صادق علیه السلام پـرسیدند : چرا خدا را مى خوانیم و اجابـتـمان نمى کند ؟ فرمود : زیرا کسى را مى خوانید که او را نمى شناسید .


ملاصدرا می گوید:
خداوند بی نهایت است و لامکان و بی زمان
اما به قدر فهم تو کوچک می شود
و به قدر نیاز تو فرود می آید
و به قدر آرزوی تو گسترده می شود
و به قدر ایمان تو کارگشا می شود
یتیمان را پدر می شود و مادر
محتاجان برادری را برادر می شود
عقیمان را طفل می شود
ناامیدان را امید می شود
گمگشتگان را راه می شود
در تاریکی ماندگان را نور می شود
رزمندگان را شمشیر می شود
پیران را عصا می شود
محتاجان به عشق را عشق می شود
خداوند همه چیز می شود همه کس را...
به شرط اعتقاد
به شرط پاکی دل
به شرط طهارت روح
به شرط پرهیز از معامله با ابلیس
بشویید قلب هایتان را از هر احساس ناروا
و مغزهایتان را از هر اندیشه خلاف
و زبان هایتان را از هر گفتار ناپاک
و دست هایتان را از هر آلودگی در بازار
و بپرهیزید از ناجوانمردی ها، ناراستی ها، نامردمی ها ...
چنین کنید تا ببینید چگونه
بر سفره شما با کاسه ای خوراک و تکه ای نان می نشیند
در دکان شما کفه های ترازویتان را میزان می کند
و در کوچه های خلوت شب با شما آواز می خواند
مگر از زندگی چه می خواهید که در خدایی خدا یافت نمی شود؟؟؟

منبع: راسخون