تعداد بازدید : 4528212
تعداد نوشته ها : 10297
تعداد نظرات : 320
اسناد به عنوان بخشی از یادواره‌های مشترک مردم جهان، نقش مهمی در حفظ هویت دینی، ملی و فرهنگی گذشته، حال و آینده دارند. بنابراین آرشیویستها را می‌توان به معماران و پل‌سازان تشبیه کرد که گذشته را به آینده پیوند می‌زنند. اسناد، چراغ راهنمایند، برای مسئولان، پژوهشگران و ملتها. اسناد، هویت دینی، ملی و فرهنگی ملتها را پاسداری می‌کنند و در حقیقت «حافظه ملی» را تشکیل می‌دهند. میراث اسنادی، بخش وسیع و گسترده‌ای از یادواره‌ها را در برمی‌گیرد و در فضای بین‌المللی، نشانگر تنوع ملتها، زبانها و فرهنگها به شمار می‌روند. در عین حال فراموش نمی‌کنیم که این یادواره‌ها بسیار آسیب پذیرند. بسیاری از اسناد باارزش و منحصر بفرد و حتی مجموعه‌های کامل آرشیوی و کتابخانه‌ها در طول تاریخ بر اثر حوادث طبیعی و یا فجایع انسانی بویژه جنگها، از میان رفته‌اند و یا به دلیل غفلت و فراموشی دولتها و صاحبانشان، پاره یا فرسوده شده‌اند و در چنان شرایط بدی نگهداری می‌شوند که هر لحظه امکان نابودی آنها وجود دارد. بخش قابل توجهی از میراث اسنادی در سطوح جهانی، منطقه‌ای، ملی و استانی به دلایلی مانند اسیدی شدن کاغذ، نوع چرم، پوست، فیلم و نوارهای مغناطیسی نور خورده، گرما، رطوبت و گرد و غبار، از بین رفته‌اند. حوادث و اتفاقات انسانی در کنار عوامل طبیعی به کتابخانه‌ها و آرشیوها آسیب می‌رساند. فقط در سایه اقدامات پیشگیرانه می‌توان در مقابل حوادثی چون زلزله، سیل، آتش‌سوزی، گردباد، طوفان، جنگ و نظایر آن، اسناد را می‌توان سالم نگهداشت. تاکنون از کتابخانه‌ها و آرشیوهایی که بر اثر جنگ، بمباران و آتش‌سوزی چه عمدی و چه غیرعمدی از میان رفته است، فهرستی تهیه نشده است. احتمالاً کتابخانه اسکندریه، مشهورترین نمونه تاریخی در این زمینه باشد. اما چه تعداد گنجینه‌های شناخته شده و ناشناخته که در جنگهای قسطنطنیه، ورشو، فلورانس یا در جنگهای سالهای اخیر از جمله سارایوو، کابل و بغداد نابود شده است؟ پاسخ روشن نیست. مثالهایی از این دست بسیار است، متأسفانه نمی‌توان این فهرست را به آخر رساند. البته بدون اشاره به مجموعه‌هایی که بر اثر نقل و انتقال آرشیوها یا کتابخانه‌ها پراکنده و یا دستخوش آسیبهایی شده‌اند، در فضای ملی هم متأسفانه مثالهایی از این دست وجود دارد. در اینجا به این پرسش اساسی می‌رسیم که راه چاره چیست؟ به نظر می‌رسد راه چاره، توجه جدی به احداث ساختمانهای جدید و هوشمند و فنی، پرورش نیروهای متخصص و فنی، تأمین تجهیزات مورد نیاز و وضع قوانین و مقررات جدید است. خوشبختانه امروزه، ما یکی پس از دیگری شاهد افتتاح این ساختمانها در کشورمان هستیم. ساختمان کتابخانه ملی و چند صد متر آنسوتر ساختمان آرشیو ملی (گنجینه اسناد ملی ایران)، از افتخاراتی است که پس از انقلاب اسلامی ایران ساخته شده و با رفع کاستیها و تکمیل عملیات ساختمانی و تجهیز کامل آنها، ما به دنیای جدیدی از فعالیتها، خواهیم رسید. پایگاههایی که قرار است ثروت و داراییهای ارزشمند ملت مسلمان و انقلابی ایران را در خود نگهدارند. زیرا در میان داراییهای ملی، اسناد و کتب آرشیو ملی و کتابخانه ملی، باارزش‌ترین داراییها محسوب می‌شوند. اسناد در واقع هدیه نسلهای پیشین به نسلهای بعدی هستند و میزان توجه و مراقبت از آنها، بیانگر و شاخص تمدن کشورها و فرهیختگی ملتهاست. به طور کلی: 1 – آرشیوهای ملی حافظه دولتها، ملتها و نهایتاً حافظه جهانی را تشکیل می‌دهند. 2 – آرشیوهای ملی محافظ هویت ملتها هستند. بدون شناخت و تقویت هویت ملتها، جوامع از مصونیت خارج می‌شوند و مانند فردی مستعد در برابر بیماریها، آسیب‌پذیر خواهند بود. 3 – آرشیوهای ملی در تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری صحیح براساس سوابق و شواهد تاریخی به دولتها کمک می‌کنند و در واقع بازوی توانای دولتها هستند. زیرا اسناد می‌توانند در برنامه‌ریزیهای کلان و یا تشخیص وزارتخانه‌ها و سازمانهای دولتی، بویژه در برنامه‌های توسعه کشور و ایجاد عدالت اطلاعاتی و ایجاد فرصتها در برابر دسترسی به اطلاعات برای آحاد جامعه پژوهشگر کشور، به مثابه بانک اطلاعات قوی وکارآمد، مورد استفاده قرار گیرند. بنابراین با درک جایگاه ویژه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران که با میلیونها برگ سند و کتاب ارزشمند، پایگاه رفیع و مهم اطلاع‌رسانی در جامعه به شمار می‌رود، برآنیم تا در آینده با سیاستهای تحولی، گامهایی بلند و اساسی برداریم. تلاش و پویایی در انجام فعالیتهای بین‌المللی و منطقه‌ای، توجه به اقتدار اداری در جهت گردآوری اسناد ملی، ایجاد کتابخانه و آرشیو ملی دیجیتال، توجه به فناوری نوین در امر ساماندهی، پردازش و اشاعه اطلاعات، انجام رسالت راهبری و هدایت امور مربوط به کتاب و سند در سطح جامعه، اجرای طرحها و پروژه‌های نو، اصلاح قوانین و مقررات، پرورش نیروی انسانی کارآمد و تکمیل عملیات ساختمانی و تجهیز کامل هر دو ساختمان، از جمله اموری است که در آینده بدان همت خواهیم گمارد. اقداماتی که با حمایت مسئولان محترم و همکاری کارکنان متدین، آگاه و دلسوز سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، منجر به یک انقلاب اطلاعاتی در کشور و منطقه خواهد شد. امیدوارم که مجموعه همه تلاشها و کوششها منجر شود تا یک «حافظه قوی و نیرومند» ملی داشته باشیم. تا مورد استفاده اهل علم و دانش‌پژوهان و مورخان قرارگیرد و در پاسداری از هویت اسلامی – ملی و در راستای فرمایش حکیمانه مقام معظم رهبری که فرمودند: «بزرگ‌ترین بلا برای یک ملت، این است که بخشهایی از فرهنگ و تمدن خودش به مرور زمان از حافظه‌اش پاک شود.»
منبع: سایت کتابخانه ملی