معرفی وبلاگ
دسته
آرشیو
آمار وبلاگ
تعداد بازدید : 4362770
تعداد نوشته ها : 10297
تعداد نظرات : 319
Rss
طراح قالب
مهدي يوسفي
رژیم صهیونیستی اسرائیل از زمان تاسیس تاکنون جنایات زیادی را در سرزمین های اشغالی فلسطین مرتکب شده است ولی هر بار به نحوی از کمند حقوق بین الملل گریخته و برای اعمال جنایتکارانه دیگر خود را مهیا کرده است و برهمین اساس است که گفته می شود موقعیت فعلی فلسطین نتیجه یک سلسله بی عدالتی قانون شکنی تجاوز و تخلف از اصول و مقررات حقوق بین الملل نادیده گرفتن قطعنامه های سازمان ملل متحد تجاوز به حقوق طبیعی و انسانی و آزادیهای واقعی است .
اسرائیل در برابر مخالفتهای گسترده افکار عمومی جهانی در هفتم دی ماه سال 1387 هجری شمسی یورش نظامی خود را علیه غزه آغاز کرد و در پی آن به مدت 22 روز غزه را از زمین و هوا و دریا مورد شدیدترین و وحشیانه ترین حمله نظامی خود قرار داد در حالیکه سرزمین فلسطین به ویژه نوار غزه طبق قوانین و مقررات بین المللی سرزمین تحت اشغال تلقی می شود و بنابراین مقررات کنوانسیونهای 1328 ژنو در این مناطق حکومت خواهد داشت . لذا این جنگ از جهات گوناگون از جمله از نظر حقوقی مورد مطالعه و بررسی صاحب نظران قرار دارد. مقاله حاضر تلاش دارد تا از منظر حقوق بین الملل بشر دوستانه جنگ علیه غزه را مورد ارزیابی قرار دهد. در این جنگ رژیم صهیونیستی مرتکب جنایاتی از قبیل استفاده از سلاحهای ممنوعه حمله به جمعیت غیرنظامی و اموال غیرنظامیان حمله به مدارس و مساجد و بیمارستانها و نیروهای امدادگر و غیره شده است که نقض فاحش حقوق بین الملل و مالا جنایت جنگی و جنایات علیه بشریت محسوب می شوند و طراحان آمرین و عاملین آن مستوجب تعقیب محاکمه و مجازات می باشند. در ضمن سازمان ملل متحد و همه کشورها در زمینه احقاق حق قربانیان غزه و به کیفر رساندن جنایتکاران مسئولیت هائی دارند که عدم توجه جدی به آنها کمافی السابق موجبات بروز جنگهای دیگر و تهدید و به خطر افتادن صلح و امنیت بین المللی را فراهم خواهد آورد.
مقدمه
در حقوق بین الملل قواعد بنیادینی وجود دارند که از آنها به " قواعد آمره " تعبیر می کنند. این قواعد در سلسله مراتب حقوق بین الملل در راس قرار گرفته و هر قاعده دیگری که مغایر با آنها باشد بی اعتبار محسوب می شود و هر دولتی که برخلاف این قواعد عمل کند دارای مسئولیت بین المللی خواهد بود. از جمله اصولی که به عنوان قاعده آمره مورد پذیرش جامعه بین المللی قرار گرفته عبارتند از : اصل عدم توسل به زور و ممنوعیت تجاوز اصل حق ملتها در تعیین سرنوشت خود و اصل رعایت حقوق بین الملل بشردوستانه . زیر پا گذاشتن قواعده آمره و اصول شناخته شده بین المللی نقض فاحش حقوق بین الملل محسوب شده و مسئولیت بین المللی و بعضا مسئولیت کیفری فردی را به همراه خواهد داشت .
حمایت و رفتار انسانی با مردم منطقه اشغالی از اصول اساسی حقوق بین الملل در وضعیت اشغال خصمانه یک سرزمین است . فهرستی طولانی از تضمینهای حقوق مردم در کنوانسیون چهارم ژنو و پروتکل اول درج شده است . از آن جمله است احترام به شرف حقوق خانوادگی مراسم مذهبی اموال خصوصی و آداب و رسوم سنتی گروگانگیری تنبیه دسته جمعی تبعیض براساس زمینه های نژادی مذهبی سیاسی انتقال یا اخراج مردم در اختیار گرفتن کنترل مواد غذایی و دارویی به نحوی که در جهت خلاف احتیاجات عادی مردم باشد ممنوع شده است . انتقال اتباع غیرنظامی قدرت اشغالگر به مناطق اشغالی نیز غیرقانونی است .
مطابق مقررات حقوق بین الملل بشردوستانه در صورت وقوع مخاصمه مسلحانه اعم از بین المللی و داخلی طرفین مخاصمه در انتخاب روشها و ابزار مورد استفاده در جنگ نامحدود نیستند بلکه روشهای جنگی که صدمات بی مورد وارد ساخته و موجبات آلام غیرضروری را فراهم آورد ممنوع است هر چند از سلاحهای مجاز استفاده شود. براین اساس طرفهای درگیر نمی توانند از هر روشی برای جنگ استفاده نمایند و باید تا آنجا از زور استفاده شود که برای غلبه بر طرف مقابل لازم است . حمله و بمباران اماکن بدون حفاظ یا بدون دفاع حمله به بیمارستانها کلیساها مساجد و اماکن مذهبی مشابه ممنوع است . همچنین استفاده از اسلحه و ادوات جنگی که باعث صدمات بی مورد و آلام غیرضروری می شود ممنوع است . براین اساس آن مقدار از زور باید بکار گرفته شود که برای غلبه بر دشمن ضرورت دارد . عمده مقررات مربوط به سلاحهای ممنوعه در پروتکل اول سال 1977 آمده است ولی استفاده از نوع سلاح ممنوعه به عهده دولتهای تولیدکننده و استفاده کننده گذاشته شده و آنان باید توجه نمایند که استفاده از چنین سلاحهایی با اصول حقوق بین الملل بشردوستانه مغایرت نداشته باشد.
تجاوز و حمله رژیم اسرائیل به مردم غزه بدون تردید نقض فاحش قواعد آمره حقوق بین الملل و در زمره جنایات بین المللی است . طبق موازین و مقررات حقوق بین الملل از جمله قواعد عرفی کنوانسیون های چهارگانه ژنو و پروتکل های الحاقی به کنوانسیون های مزبور و همچنین قواعد حقوق بشردوستانه بین المللی رژیم صهیونیستی مرتکب نقض فاحش و جدی مقررات مذکور شده است . براساس قواعد حقوق عرفی و عهدنامه ای بین المللی مرتکبین و ناقضین این مقررات می باید به علت ارتکاب جنایات جنگی جنایت علیه بشریت و نسل کشی بازداشت محاکمه و مجازات شوند. با توجه به حملات گسترده و سازمان یافته رژیم صهیونیستی به غزه که موجب کشتار جمعیت غیرنظامی گردید و همچنین نوع جنگ افزارهای به کار گرفته شده در این نبرد نابرابر از جمله سلاح های ممنوعه بمب های خوشه ای و فسفری کسانی که این جنایات را در غزه مرتکب شده یا دستور آن را صادر کرده اند باید از سوی جامعه جهانی به ویژه مراجع قضایی بین المللی تحت تعقیب بازداشت و محاکمه قرار گیرند و مجازات شوند.
رژیم صهیونیستی طی جنگ 22 روزه مجموعه متنوعی از قواعد بنیادین بین المللی از جمله موازین حقوق بشر و حقوق بشردوستانه را در سطحی بسیار گسترده مرتکب شد به طوریکه می توان تقریبا تمامی نمونه های زیرپاگذاشتن قواعده آمره و اصول شناخته شده بین المللی را یکجا مورد مشاهده و بررسی قرار داد. نقض ممنوعیت مجازات دسته جمعی بی توجهی قدرت اشغالگر به تعهداتش طبق حقوق بین الملل اشغال و عدم رعایت حقوق بشر دوستانه در کنار عدم رعایت اصل مسئولیت کیفری فردی مواردی است که زمینه تحقق مسئولیت بین المللی رژیم صهیونیستی را تشدید می کند. در این مقاله برخی از اصول لازم الرعایه در مخاصمات و برخی از موارد نقض حقوق بین الملل بشردوستانه در جنگ غزه بر طبق اسناد و مدارک موجود و گزارشهای ارائه شده از سوی برخی نهادهای بین المللی مورد بررسی قرار گرفته است .
فصل اول ـ اصول لازم الرعایه
جامعه بین المللی خاطرات بسیار تلخی از جنگها و مخاصمات مسلحانه دارد که بارزترین آنها جنگهای جهانی اول و دوم می باشد و هر دو در قرن بیستم اتفاق افتاد و تلفات و آلام زایدالوصفی را برای بشریت به همراه داشت . لیکن این خاطرات تلخ دستاوردهای نسبتا مفیدی هم برای بشریت داشت . تشکیل سازمان فراگیر و جهانی به نام سازمان ملل متحد با هدف حفظ صلح و امنیت بین المللی توسعه روابط دوستانه و همکاریهای اقتصادی بین ملتها و تدارک سازوکارهای لازم جهت حفظ حیثیت شرافت و کرامت انسانی از اهم تلاش ملتها و دولتها برای رهائی از بلایا و مصائب جنگ ها بوده است . کنوانسیونهای 1907 لاهه میثاق جامعه ملل پیمان بریان ـ کلوک منشور ملل متحد اعلامیه جهانی حقوق بشر کنوانسیونهای 1949 ژنو و پروتکلهای الحاقی به آنها میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی و میثاق بین المللی حقوق اقتصادی اجتماعی و فرهنگی مصوب 1345 برای تحقق اهداف مذکور تدوین شده اند و به لحاظ اینکه اغلب مقررات این معاهدات ریشه عرفی داشته و جنبه جهانی پیدا کرده و از قواعد آمره می باشند لذا رعایت برای همه دولتها الزام آور بوده و نقض آنها به عنوان نقض حقوق بین الملل تلقی شده و مستوجب مسئولیت بین المللی خواهد بود.
مبحث اول ـ اصل عدم توسل به زور
یکی از اصول اساسی حقوق بین الملل معاصر تحریم جنگ و منع توسل به زور است . امروزه جنگ و توسل به زور عامل مخرب روابط بین الملل و در نتیجه ناقض مقررات حقوق بین الملل شناخته شده است . قبل از جامعه ملل جنگ به عنوان یک آئین مشروع در حقوق بین الملل محسوب می شد. اما از زمان میثاق جامعه ملل و به دنبال آن معاهدات لوکارنو مخصوصا میثاق بریان ـ کلوگ حقوق موضوعه به ممنوعیت توسل به زور و تحریم جنگ متمایل شد. در میثاق جامعه ملل به دلیل حساسیت کشورها که همواره نسبت به استقلال خود دلبسته بودند مقرر ساختن محکومیت مطلق جنگ امکانپذیر نشد بلکه فقط غیرقانونی آن در برخی حالات مشخص اعلام شد به عبارت دیگر میثاق جامعه ملل تنها محکومیت نسبی جنگ را مقرر کرده بود و این نسبیت از مقدمه آن آشکار می شد : " پذیرفتن برخی تعهدات مبنی بر عدم توسل به جنگ " طبق معاهدات لوکارنو که در 18 مهر 1304 در شهر لوکارنو میان آلمان بلژیک انگلستان فرانسه ایتالیا لهستان و چکسلواکی پاراف و دهم آذر همان سال در لندن امضا و از اول 10 شهریور 1305 به مرحله اجرا درآمد طرفین متعهد شدند که سیاست متقابل عدم تجاوز را در پیش گیرند و وضعیت موجود سرزمینی را در اروپای غربی حفظ و تضمین کنند و آئین داوری را جهت حل و فصل اختلافات بین خود برگزینند. طبق میثاق بریان ـ کلوگ که در 5 شهریور 1307 توسط 15 کشور امضا و در 2 مرداد 1308 لازم الاجرا شد و در سال 1318 تعداد اعضای آن به 63 کشور رسید ممنوعیت تام و تمام عیار جنگ اعلام گردید. به موجب این میثاق کشورهای عضو رسما اعلام نمودند که توسل به جنگ جهت حل اختلافات بین المللی محکوم است و آن را به عنوان ابزار سیاست ملی در روابط متقابل خود رد می کنند و نیز تصریح نمودند که ممنوعیت مقرر در میثاق یک ممنوعیت مطلق است . در نتیجه هر گونه عمل قاهرانه ای که حتی در خدمت حقوق باشد ممنوع است و منجر به محکومیت رسمی و قانونی آغازگر آن می شود.
میثاق بریان ـ کلوگ هر چند اعتبار خود را از دست نداده ولی با تاسیس سازمان ملل عملا جای خود را به منشور این سازمان داد. منشور ملل متحد در مقدمه خود هدف اولیه وضع و تدوین منشور را تصمیم ملل متحد به محفوظ نگهداشتن نسلهای آینده از بلایای جنگ قلمداد کرده است و برای نیل به این هدف اعلام می دارد که : " ما مردم ملل متحد با تصمیم به گذشت و مداراکردن و زیستن در حال صلح و امنیت بین المللی قبول اصل ایجاد روشهائی که عدم به کاربردن نیروی اسلحه را جز در راه منافع مشترک تضمین کند مصمم شده ایم که برای تحقق این هدف و سایر اهداف مندرج در مقدمه منشور اشتراک مساعی کنیم " .
منشور ملل متحد ممنوعیت کلی هرگونه توسل به زور را مدنظر دارد و اعضای سازمان ملل متحد را ملزم می سازد که در روابط بین المللی میان خود از توسل به جنگ تهدید به جنگ اقدامات مقابله به مثل محاصره دریایی و یا هر شکل دیگر استفاده از تسلیحات یا اعمال قدرت چه علیه تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی هر کشور و چه هرگونه رفتار دیگر که با اهداف ملل متحد مغایر باشد خودداری کنند. ممنوعیت تهدید یا استفاده از زور در روابط بین الملل یک قاعده شناخته شده حقوق بین الملل است که برای همه دولتها خواه عضو ملل متحد باشند یا نه لازم الاتباع است . این قاعده را در اعلامه " اصول حقوق بین الملل درباره روابط دوستانه و همکاری بین دولتها مطابق با منشور ملل متحد " 1349 مجمع عمومی سازمان ملل متحد می توان به وضوح مشاهده کرد .
اعلامیه مزبور به انواع معینی از تهدید یا توسل به زور اشاره می کند که از جمله عبارتند از جنگهای تجاوزکارانه تبلیغ برای جنگهای تجاوزکارانه تهدید یا توسل به زور برای نقض مرزهای بین المللی یا خطوط تعیین حدود بین الملل و تصرف قلمرو خارجی با تهدید یا استفاده از زور. براین اساس ممنوعیت کاربرد توسل به زور مطابق منشور نه تنها جنگ بلکه " تهدید به استفاده از زور " را نیز در برمی گیرد. مشهورترین نوع صریح تهدید دادن ضرب الاجل یا اتمام حجت (التیماتوم ) است که به موجب آن اعلامیه ای رسمی خطاب به دولت دیگر صادر شده و از آن دولت خواسته می شود که در عرض مدت معینی تقاضای مطروحه را بپذیرد در غیراینصورت آماده شدن جنگ یا اقدام قهری مسلحانه باشد. علاوه بر موارد فوق اصل تحریم جنگ در اعلامیه ها و قطعنامه های متعددی مورد تاکید قرار گرفته است از آن جمله :
1 ـ اعلامیه غیرقانونی بودن مداخله در امور داخلی دولتها 1344
2 ـ قطعنامه تعریف تجاوز 1353
3 ـ اعلامیه افزایش کارآیی تحریم استفاده از زور 1366
لازم به یادآوری است که توسل به زور در مقام دفاع مشروع از سوی کشوری که مورد تجاوز قرار گرفته و در مقام حفظ صلح و امنیت بین المللی از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد مجاز شمرده شده است .
نهضت های آزادیبخش از جمله نهضت آزادیبخش فلسطین که از سوی کشورها و سازمان های بین المللی مورد شناسایی قرار گرفته اند و در سازمان ملل نیز دارای نماینده هستند جز تابعات غیرفعال حقوق بین المللی محسوب می شوند. همچنین حقوق بین الملل بر مبارزات مسلحانه نهضت های آزادیبخش که برای تعیین سرنوشت خود تلاش می کنند جاری و حاکم است . اگرچه توسل به زور در حقوق بین الملل ممنوع است ولی یکی از موارد استثنای بکارگیری زور در حقوق بین الملل استفاده از زور توسط نهضت های آزادیبخش است .
مبحث دوم ـ اصل حق ملتها در تعیین سرنوشت خود
حقوق بین الملل حق ملتها در تعیین سرنوشت خود را مورد توجه قرار داده است . این اصل در بند 2 ماده 1 منشور ملل متحد با این مضمون که یکی از اهداف سازمان " توسعه روابط دوستانه بین ملتها براساس احترام به اصل برابری ملتها و حق آنها در تعیین سرنوشت خود ... " است گنجانده شده است و در ماده 55 منشور نیز مورد تاکید قرار گرفته است . در تعریف " حق ملتها در تعیین سرنوشت خود " آمده است : " همه ملت ها حق تعیین سرنوشت خویش را دارند و با استفاده از این حق می توانند وضعیت سیاسی خود را آزادانه تعیین کرده و توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی خود را آزادانه پیگیری کنند. " این تعریف در میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی و میثاق بین المللی حقوق اقتصادی اجتماعی و فرهنگی مصوب 1345 تکرار شده است اعلامیه اصول حقوق بین الملل مورخ 1349 مجمع عمومی نیز به این حق تاکید کرده است .
اصل تعیین سرنوشت یک حق پذیرفته شده بین المللی است و ملت ها می توانند با تمسک به آن سرنوشت خود را تعیین کنند البته با توجه به رویه دولتها و نظریه حقوقدانان حق ملت ها در تعیین سرنوشت خود را مترادف با حق حکومت برخود درنظر می گیرند و این حق شامل سه گروه از ملت ها می شود : ملت های تحت سلطه استعماری ملت های تحت سلطه بیگانه و ملت های تحت سلطه یک رژیم نژاد پرست . معنای دیگر حق تعیین سرنوشت مربوط به حق ملت ها برای استفاده و بهره برداری آزادانه از منابع ثروت های طبیعی شان است که اعلامیه راجع به حکمیت دایمی بر منابع طبیعی مصوب سال 1341 مجمع عمومی سازمان ملل متحد با شناسایی حق مذکور یک رشته مقررات مربوط به بهره برداری از آنها و اعمال نظارت بر سرمایه گذاری خارجی را وضع می کند.
مبحث سوم ـ اصول بنیادین حقوق بشر و حقوق بین الملل بشردوستانه
هر انسانی فارغ از جنس رنگ نژاد مذهب دارای حیثیت انسانی برابر با دیگر انسان ها است . برخورداری از حیثیت و کرامت انسانی برابر از اصول بنیادین حقوق بشر است که در هیچ شرایطی تخصیص نمی پذیرد. اصول بنیادین حقوق بشر در اسناد بین المللی حقوق بشر مورد تاکید قرار گرفته است . در مقدمه منشور ملل متحد به حقوق اساسی بشر تاکید شده است . بعلاوه برخی از موارد منشور از جمله مواد 1 13 57 62 68 و 76 بر این امر تاکید دارند که سازمان ملل متحد احترام جهانی و مو حقوق بشر و آزادی های بنیادین را برای همه بدون تبعیض از حیث نژاد جنسیت زبان یا مذهب توسعه خواهد داد و تشویق و تسهیل خواهد نمود. این مقررات هر چند به دلیل خصوصیت معاهده ای که دارند از نظر حقوق الزام آورند اما فقط اعلام کننده اصول عامی هستند که همواره بایست با عبارات ملموس و مستقیما قابل اجرا بیان گردند . اعلامیه جهانی حقوق بشر که در تاریخ 19 آذر 1327 در یک مقدمه 30 ماده و سه قطعنامه توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد به تصویب رسیده است اصول بنیادین حقوق بشر را در خصوص حقوق مدنی و سیاسی و حقوق اقتصادی و اجتماعی برای کلیه انسان ها به رسمیت شناخته است . در این اعلامیه کرامت شخص انسان نه فقط خود یک حق بنیادین شناخته شده است بلکه مبنای واقعی حقوق بنیادی را تشکیل می دهد. امروزه مفاد اعلامیه جهانی حقوق بشر به قواعد عرفی عام الشمول تبدیل شده و حتی برای کشورهائی که اسناد و معاهدات بین المللی مربوطه را نپذیرفته اند الزام آور است و حتی برخی از این قواعد به جایگاه قواعد آمره ترفیع یافته اند. مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال 1345 میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی و میثاق حقوق اقتصادی اجتماعی و فرهنگی را تصویب کرد که این دو میثاق اسناد الزام آور اعلامیه جهانی حقوق بشر می باشد و در این دو میثاق اصول بنیادین حقوق بشر تبیین و مورد تعهد کشورهای عضو قرار گرفته است . حق حیات حق آزادی و امنیت شخصی ممنوعیت تبعیض نژادی از جمله اصول بنیادین حقوق بشر می باشند که هر انسانی به صرف انسان بودن حق بهره مندی از این حقوق را دارند.
علاوه بر اسناد فوق معاهدات متعدد دیگری در زمینه حقوق بشر و حقوق بین الملل بشر دوستانه در سطح عام و جهانی از سوی سازمان ملل متحد و یا زیرنظر آن سازمان تصویب شده اند که به اهم آنها ذیلا اشاره می شود :
عهدنامه مربوط به پیش گیری و مجازات جنایت کشتار عام و جمعی (ژنوسید) 1327
عهدنامه های چهارگانه ژنو 1328 و پرتکلهای الحاقی شماره 1 و 2 سال 1356
عهدنامه مربوط به الغای کلیه اشکال تبعیض نژادی 1345
عهدنامه مربوط به امحا و مجازات جنایت آپارتاید 1352
عهدنامه منع شکنجه و دیگر مجازات ها یا رفتارهای وحشیانه غیرانسانی یا تحقیرکننده 1364
فصل دوم ـ موارد نقض حقوق بین الملل در جنگ 22 روزه غزه
بایستی یادآور شد که نوار غزه منطقه ای تحت اشغال رژیم صهیونیستی اسرائیل می باشد. کرانه باختری رود اردن و نوار غزه پس از جنگ شش روزه 1346 به اشغال نظامی اسرائیل درآمده و طبیعتا از زمان شروع جنگ تا پایان اشغال نظامی می بایست حقوق بین الملل بشردوستانه در این مناطق اعمال شود. اما دولت اسرائیل همواره این مناطق را جز لاینفک سرزمین اسرائیل تلقی می کند و افراطیون اسرائیلی تحت هیچ عنوانی نمی خواهند این واقعیت را بپذیرند که این سرزمینها سرزمین اشغالی هستند که تابع یک سلسله قواعد و مقرراتی براساس حقوق بشر دوستانه اند. اسرائیل بر این باور است که کنوانسیون شماره چهار ژنو طبق ماده 2 آن در صورت وقوع درگیری مسلحانه بین دو یا چند دولت متعاهد و اشغال یا تصرف بخشی از خاک یک دولت توسط دیگر دولت متخاصم اجرا خواهد شد در حالیکه کرانه غربی رود اردن و نوار غزه که درجنگ شش روزه به اشغال اسرائیل درآمده اند هرگز از نظر بین المللی به عنوان بخشی از سرزمین مصر و اردن به رسمیت شناخته نشده اند و از این رو نمی توان گفت که اسرائیل بخشی از خاک این دو دولت را اشغال کرده است . بنابراین از نظر اسرائیل کنوانسیون شماره 4 در این مناطق قابل اعمال نیست . درحالیکه تاکنون ادعای عدم قابلیت کنوانسیون چهارم در مورد سرزمینهای اشغالی از سوی کمیته بین المللی صلیب سرخ و سایر متخصصین حقوق بین الملل رد شده است . صلیب سرخ (به عنوان ناظر کنوانسیونهای ژنو) معتقد است که " کنوانسیون چهارم ژنو ارتباطی به حاکمیت طرفین مخاصمه ندارد. این کنوانسیون در کلیه مواردی که سرزمینی در طول یک مخاصمه مسلحانه اشغال گردد فارغ از وضعیت حقوق آن سرزمین اعمال خواهد شد. علاوه بر این شورای امنیت و مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز در موارد مختلف از اسرائیل خواسته اند که به قواعد حقوق بشر دوستانه در سرزمینهای اشغالی احترام بگذارد. به عنوان مثال شورای امنیت در سال 1369 باتصویب قطعنامه 681 از دولت اسرائیل درخواست نمود تا اعمال دایمی (دوژوره ) کنوانسیون چهارم ژنو در مورد سرزمینهای اشغالی را بپذیرد. مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز در سال 1380 در قطعنامه 56 60 مجددا بر این موضوع تاکید کرد که کنوانسیون چهارم ژنو در مورد سرزمینهای اشغالی فلسطین شامل اورشلیم و سایر سرزمینهای عربی که از 1346 توسط اسرائیل اشغال شد قابل اعمال است . همچنین دولتهای متعاهد به کنوانسیون ژنو در کنفرانسی در سال 1380 قابلیت اجرایی کنوانسیون چهارم درمورد سرزمینهای اشغالی را تایید و از اسرائیل خواستند تا از نقضهای فاحش کنوانسیون ازقبیل مصادره و تخریب گسترده اموال که ضرورت نظامی آنرا ایجاب نمی کند بپرهیزد.
بنا به دلایل فوق الاشاره تردیدی نیست که نوار غزه جزو سرزمین های اشغالی بوده و مآلا در طول دوران اشغال خارج از سلطه حقوق نیست و تابع نظام حقوقی خاصی می باشد . از جمله مقررات کنوانسیون چهارم لاهه مورخ 27 مهر 1286 (بخش سوم مواد 42 تا 56 ) منشور ملل متحد کنوانسیون چهارم ژنو مورخ 21 مرداد 1328 در زمینه حمایت از افراد غیرنظامی (بخش سوم مواد 47 تا 80 ) قطعنامه تعریف تجاوز مورخ 1353 پروتکل شماره یک الحاقی به کنوانسیون های 1949 ژنو مورخ .1356 حقوق قراردادی حاکم بر اشغال دارای خصیصه امری است زیرا ناشی از عهدنامه های قانونی چند جانبه ای است که اجازه انحراف از آنها داده نشده است .
رژیم صهیونیستی به عضویت کنوانسیونهای 1328 ژنو در آمده است اما عضو پروتکلهای الحاقی 1356 نیست . بااینحال برخی از مقررات این پروتکلها به عنوان حقوق بین الملل عرفی شناخته شده اند و بنابراین برای همه کشورها از جمله رژیم صهیونیستی لازم الرعایه می باشد. اسراییل بر خلاف تعهدات بین المللی خود در خصوص سرزمین های اشغالی و بر خلاف اصل ممنوعیت توسل به زور جنگ علیه غزه را 7 دی 1387 با نام عملیاتی " عملیات سرب گداخته " آغاز کرد و این جنگ تا 28 دی 1387 به طول انجامید . در این جنگ نابرابر اسراییل ضمن ارتکاب جنایات علیه صلح به خاطر نقض صلح و شروع جنگ تجاوز کارانه مرتکب جنایات علیه بشریت و جنایات جنگی شد که این امر در گزارش سازمانهای بین المللی به ویژه در گزارش کمیته حقیقت یاب سازمان ملل متحد به ریاست گلدستون اثبات شده است . جنایت جنگی جنایتی است که ارتکابش نقض حقوق بین الملل بشردوستانه ناظر بر درگیری های مسلحانه را در پی دارد. جنایات جنگی نقض های جدی مقررات عرفی یا معاهده ای حقوق بشر دوستانه درمورد مخاصمات مسلحانه هستند که باید نقض ارزشهای مهم حمایت شده محسوب شوند و نتایج مهم و گسترده ای برای قربانیان داشته مطابق حقوق عرفی یا معاهده ای متضمن ایجاد مسئولیت کیفری فردی برای مرتکبین باشند.
دیوان کیفری بین المللی اعمال زیر را جنایت جنگی اعلام می کند : حمله عمدی به جمعیت غیرنظامی و یا به افراد غیرنظامی که درنبردها مشارکت مستقیم ندارند دستور جابجایی سکنه غیرنظامی حمله به اموال و اشیای غیرنظامی شامل : ساختمان ها مواد واحدها و وسایل نقلیه بهداری و پرسنل پزشکی ساختمان هایی که برای مقاصد مذهبی آموزشی هنری علمی یا امور خیریه استفاده می شوند و نیز بناهای تاریخی بیمارستان ها و مکان های نگهداری بیماران و زخمیان .
مبحث اول ـ نقض حقوق جنگ در نوار غزه
برای تبیین اعمال جنایتکارانه سران رژیم اسراییل در غزه اشاره به اصولی از حقوق جنگ (حقوقی بشردوستانه ) ضروری است :
1 ـ حریم اشخاصی که در جنگ شرکت نداشته یا دیگر شرکت نمی کنند باید رعایت گردد و رفتار با آنها باید انسانی باشد.
2 ـ حق طرفهای مخاصمه مسلحانه در انتخاب شیوه ها و ابزار آلات جنگی نامحدود نیست و باید در استفاده از این شیوه ها جانب انصاف را بگیرند به این صورت که از وارد آوردن صدمات و جراحات بی حد و حصر و غیرلازم جدا احتراز کنند.
3 ـ به منظور رعایت حال جمعیت غیرنظامی نیروهای مسلح درگیر باید در هر وضع و حالی میان جمعیت غیرنظامی و اموال آنان از یک طرف و اهداف غیرنظامی از طرف دیگر قائل به تفکیک شوند. نه جمعیت غیرنظامی و نه اموال ایشان هیچیک نباید اهدافی برای حملات نظامی باشند.
اصول فوق را دیوان بین المللی دادگستری در قضیه کانال کورفو 1338 اصول اولیه حقوق بشردوستانه و در قضیه نیکاراگوئه 1365 اصول کلی حقوق بشردوستانه نامگذاری کرده است .
رژیم صهیونیستی در جنگ 22 روزه خود علیه غزه دست به اعمالی زده است که طبق قواعد حقوق بشردوستانه وحقوق بین الملل از مصادیق جنایت جنگی محسوب می شود که به مواردی از آن اشاره می شود :
بند اول ـ حمله به غیر نظامیان و اموال غیر نظامی
به منظور حمایت بیشتر از غیر نظامیان و در پی تلاشهای صلیب سرخ بین المللی سرانجام طی مذاکرات طولانی در 20 خرداد 1356 دو پروتکل به کنوانسیون 1949 ژنو ضمیمه شد . پروتکل نخست اختصاص به حمایت از قربانیان درگیری های مسلحانه بین المللی دارد که در جنگهای بین الدولی اجرا می شود. و پروتکل دوم مربوط به حمایت از قربانیان در مخاصمات مسلحانه غیر بین المللی و داخل کشورها است . مطابق ماده 2 مشترک کنوانسیونهای چهارگانه 1949 ژنو قواعد این کنوانسیونها در هر جنگ اعلام شده یا هر مخاصمه مسلحانه که میان دو یا چند کشور طرف معاهده حتی اگر حالت جنگی توسط یکی از آنها به رسمیت شناخته نشود قابل اجرا است . همچنین قواعد این کنوانسیونها در کلیه موارد اشغال تمام یا بخشی از سرزمین یک کشور حتی اگر اشغال با مقاومت نظامی روبرو نشود اجرا می گردد. قواعد این کنوانسیونها نسبت به کشورهای غیر عضو نیز قابل اجراست ; زیرا مقررات مندرج در آن عرفی و مورد قبول جامعه بین المللی است .
ماده 53 کنوانسیون چهارم ژنو رژیم صهیونیستی را به عنوان یک نیروی اشغالگر در غزه از تخریب اموال فلسطینی ها منع کرده است در حالیکه این رژیم عمدا با بمباران هوایی آتش توپخانه ها موجب تخریب گسترده اموال غیرنظامیان و اماکن غیر نظامی و خانه های مسکونی در نوار غزه شده است که این اقدام بر اساس ماده 147 کنوانسیون چهارم ژنو جنایت جنگی می باشد.
اداره ملل متحد در امور همکاری های بشردوستانه بر طبق گزارش وزیر بهداشت فلسطین اعلام کرد که در فاصله 7 دی 1387 تا 29 دی 1387 در اثر حمله نظامی اسرائیل به غزه حدود 1430 نفر فلسطینی کشته و 5380 نفر دیگر برخلاف مقررات کنوانسیون چهارم ژنو توسط ارتش اسرائیل مجروح شدند که اکثر آنها غیر نظامی از جمله زنان و کودکان بودند . طبق همین گزارش در بین کشته شدگان تعداد 412 نفر کودک بوده اند . گروه های فلسطینی در مجموع از کشته شدن 158 نظامی عضو گروه های خود خبر می دهند . حماس تعداد کشته گان خود را 48 نفر جهاد اسلامی 38 نفر و کمیته های مقاومت مردمی 34 نفر اعلام می کنند . ریچارد فالک گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد فلسطینیان گفت شواهدی وجود دارد که نشان می دهد اسرائیل در جنگ سه هفته ای غزه مرتکب جنایات جنگی شده است . او خواستار آن شد که این موضوع توسط یک تیم مستقل بررسی شود. به نظر فالک اسرائیل به غیرنظامیان ساکن در مناطق پرجمعیت فلسطینی هیچ گونه شانسی برای تامین امنیت خود نداده است .
بنابر گزارش لوموند اتهامات مستندی در مورد رخداد درباره شلیک سربازان اسرائیلی به سوی زنان و کودکان فلسطینی که پرچم سفید با خود به همراه داشته اند مطرح شده است .
گروهی از سربازان اسرائیلی در نامه ای سرگشاده شهادت دادند که در جریان حمله ماه ژانویه به باریکه غزه یک هم رزم آنان به سوی یک زن و دو کودک بی دفاعش شلیک کرده و آن ها را همراه با یک زن کهنسال دیگر کشته است . در این نامه همچنین از خشونت شدید ارتش و تخریب بی دلیل خانه های غیرنظامیان فلسطینی گزارش داده شده . این نامه ابتدا در آکادمی نظامی اسحاق رابین توزیع شد و پس از آن در29 اسفند 1387 در روزنامه هاآرتص منتشر و در چند فرستنده رادیوئی پخش شد. پرسنل پزشکی کمیته صلیب سرخ جهانی و نیروهای سازمان ملل متحد نیز در بمباران وسیع ارتش اسرائیل مورد اصابت قرار گرفتند.
ارتش اسرائیل تاسیسات غیرنظامی خانه ها اماکن عمومی مدارس مساجد مراکز و ایستگاه های خبری زیرساختهای حیاتی از جمله شبکه توزیع آب و برق را به شدت تخریب کرده است که طبق حقوق بین الملل و کنوانسیونهای ژنو جنایت جنگی محسوب می شود.
اسرائیل تعدادی از بیمارستانهای غزه را در جریان جنگ 22 روزه بمباران و آنها را تخریب و تعداد زیادی از مریض ها و مجروحین بستری شده در آن بیمارستان ها را از بین برد . در 24 دی 1387 بیمارستان کاتولیکها در منطقه المغازی غزه توسط نیروی هوایی اسرائیل به طور کامل منهدم شد . در حالیکه بر اساس ماده 18 کنوانسیون چهارم ژنو بیمارستان ها و مراکز درمانی می بایست از هرگونه تجاوز به حریم بیمارستانها و مراکز درمانی ممنوع می باشد. ممانعت از حمل و نقل مجروحان برخلاف ماده 21 کنوانسیون چهارم ژنو ممانعت از رساندن دارو بر خلاف ماده 23 کنوانسیون چهارم ژنو از جرایم جنگی شناخته شده است .
در یازدهمین روز جنگ اسرائیل یک مدرسه ساخته شده توسط سازمان کمک به آوارگان ملل متحد در اردوگاه جبالیا را که عده ای از مردم در آن پناه گرفته بودند بمباران کرد که به کشته شدن 45 تن و مجروح شدن 40 تن دیگر از غیر نظامیان انجامید . بیش از 400 نفر در پی درگیری خیابانی بین سربازان اسرائیلی و جنگجویان حماس در ساختمان این مدرسه پناه گرفته بودند. خبرگزاری آلمان به نقل از اهالی اردوگاه اعلام کرد نیروهای حماس از نزدیکی این مدرسه به سربازان اسرائیلی شلیک کرده اند ولی اسرائیل اعلام کرد که نیروهای حماس در این مدرسه پناه گرفته بودند
28 دی 1387 شماری از خمپاره های تانک های ارتش اسرائیل به یک مدرسه در بیت لاهیا در شمال نوار غزه در حالی که چند صد نفر از اهالی ناحیه در آن پناه گرفته بودند اصابت کرد و چند تن از این افراد از جمله دو کودک کشته شدند.
در 14 دی 1387 یک مسجد در بیت لاهیا در هنگام نماز عصر مورد حمله قرار گرفت و در طول جنگ تعداد دیگری از مساجد توسط رژیم صهیونیستی اسرائیل تخریب شده است در حالیکه مساجد معمولا از اماکن غیرنظامی مورد حمایت هستند.
بند دوم ـ استفاده از فلسطینیان به عنوان سپر انسانی
عفو بین الملل طی گزارشی اعلام کرد که اسرائیل در عملیات های خود در غزه از غیرنظامیان از جمله کودکان به عنوان سپر انسانی استفاده کرده است چون آنها را وادار می کرده در خانه هایی که این نیروها به عنوان مواضع نظامی از آنها ) از یک کودک 11 ساله IDF استفاده می کرده اند بمانند . همچنین گزارشهایی نیز از استفاده نیروهای نظامی اسرائیل ( فلسطینی در 26 دی 1387 به عنوان سپر انسانی در مقابل حمله مبارزان فلسطینی به تانکهای ارتش اسرائیل منتشر شده است .
در روز 24 تیر 1388 گروهی از سربازان سابق ارتش اسرائیل که گروهی را به نام شکست سکوت تشکیل داده بودند گزارشی 110 صفحه ای منتشر کردند که در آن گزارشاتی مبنی بر استفاده تنی چند از سربازان اسرائیلی از شهروندان ساکن نوار غزه به عنوان سپر انسانی وجود دارد. گزارشاتی نیز مبتنی بر استفاده بعضی سربازان اسرائیلی از ماشینهای آمبولانس حمل مجروحان فلسطینی به عنوان سپر انسانی مخابره شده است . نیروهای اسرائیل در غزه وارد خانه برخی فلسطینی ها شده سکنه خانه را مجبور به اقامت در زیرزمین کردند و خود از این منازل به عنوان پایگاه نظامی و مقر تک تیراندازاها استفاده کردند و غیر نظامیان را به عنوان سپر انسانی مورد استفاده قرار دادند . این اقدام اسرائیل با مقررات ماده 24 کنوانسیون چهارم ژنو که مقرر می دارد طرفین متخاصم باید تدابیر لازم را اتخاذ کنند تا کودکان زیر 15 سال که بر اثر جنگ یتیم می شوند و یا از خانواده خود جدا می افتند به حال خود واگذاشته نشوند و در هر شرایطی تسهیلات لازم جهت نگهداری و انجام فرایض مذهبی و تربیتی آنان فراهم شود و به موجب ماده 77 پروتکل شماره یک کودکان باید مورد احترام خاص قرار گیرند و در برابر هرگونه هتک حرمت حمایت شوند . بند 7 ماده 51 پروتکل مذکور نیز استفاده از حضور یا تحریک غیر نظامیان جهت استتار هدفهای نظامی و یا تحت پوشش قرار دادن عملیات نظامی را ممنوع اعلام کرده است . نقض این مقررات و استفاده از کودکان به عنوان سپر انسانی نقض مقررات حقوق بین الملل بشر دوستانه و جنایت جنگی تلقی می شود.
اسرائیل در طول جنگ غزه طبق مقررات کنوانسیون های مربوط به حقوق بین الملل بشردوستانه 1286 لاهه و 1328 ژنو و پروتکل های آن ها وظیفه داشت بین اهداف نظامی و شخص نظامی و اهداف غیرنظامی و شخص غیرنظامی تفکیک قائل شود در حالیکه رژیم صهیونیستی در تهاجم خود به غزه با حمله به ساختمان مرکز بهداشت روانی غزه حمله به خانه های مسکونی و تخریب تعداد زیادی از آنها تدارک حملات کور علیه منازل و مکانهای غیرنظامی به ویژه کودکان و زنان حمله به مساجد که مردم غیرنظامی در آن پناه گرفته اند حمله به ساختمان های بسیاری در شهر غزه باعث نقض این بخش از اساسنامه دیوان کیفری بین المللی و مقررات معاهده 1286 لاهه و کنوانسیونهای 1328 لاهه شده است و طبق نص صریح ماده 8 اساسنامه دیوان کیفری بین المللی این عمل جنایت جنگی محسوب شده و مسئولیت کیفری رژیم صهیونیستی را موجب می شود. البته این رژیم مدعی شده است که حماس از مدارس مساجد و خانه های مسکونی برای ذخیره یا تولید مهمات راکت ها یا سایر سلاح ها فرماندهی یا کنترل مراکز اقامت مبارزان حماس برای حمله علیه شهرها یا نیروهای صهیونیستی استفاده می شده است ولی رژیم صهیونیستی اسرائیل دلایل و مستنداتی برای اثبات این ادعا ارائه نکرده است .
بند سوم ـ استفاده از سلاحهای ممنوعه
مطابق مقررات حقوق بشر دوستانه روشهای جنگی که صدمات بی مورد وارد ساخته و موجبات آلام غیر ضروری را فراهم آورد ممنوع است ; هرچند از سلاحهای مجاز استفاده شود. بر این اساس طرفهای درگیر نمی توانند از هر روشی برای جنگ استفاده نمایند و باید تا آنجا از زور استفاده شود که برای غلبه بر طرف مقابل لازم است . حمله و بمباران اماکن بدون حفاظ یا بدون دفاع حمله به بیمارستانها کلیساها مساجد و اماکن مذهبی مشابه ممنوع است . از سوی دیگر استفاده از اسلحه و ادوات جنگی که باعث صدمات بی مورد و آلام غیر ضروری می شود ممنوع است . براین اساس آن مقدار از زور باید بکار گرفته شود که برای غلبه بردشمن ضرورت دارد. عمده مقررات مربوط به سلاحهای ممنوعه در پروتکل اول سال 1356 آمده است ; ولی استفاده از نوع سلاح ممنوعه به عهده دولتهای تولید کننده و استفاده کننده گذاشته شده و آنان باید توجه نمایند که استفاده از چنین سلاحهایی با اصول حقوق بین الملل بشر دوستانه مغایرت نداشته باشد.
یوسف ابوالریش از مسئولان بیمارستانی در غزه فاش کرده است که ارتش اسرائیل در حملات خود خمپاره های فسفری بکار بسته است . او می گوید : " بدن مجروح شدگان چنان سوخته است که فقط فسفر سفید می توانسته عامل این سوختگی بوده باشد " . گفته می شود از اصابت این خمپاره ها دودی سفید بلند می شده است . دیده بان حقوق بشر نیز تایید کرد که اسرائیل در غزه از بمب های حاوی فسفر سفید استفاده کرده است .
بازرس ویژه فرستاده شده به غزه اظهار کرده است که اسرائیل در حمله به مرکز کمک رسانی سازمان ملل در تاریخ 26 دی از فسفر سفید استفاده کرده است . این در حالیست که در تاریخ مذکور 700 شهروند غیرنظامی در آن مرکز حضور داشته اند. اسرائیل همچنین از بمب های فسفر سفید در حمله به بیمارستانهای القدس و الوفا استفاده کرده است . اسرائیل کاربرد این نوع سلاح ها را رد کرده است اما سازمان ملل و بسیاری از نهادهای حقوق بشری (از جمله دیده بان حقوق بشر عفو بین الملل و غیره ) در گزارش های خود با استناد به دلایل و مستندات متقن از کاربرد سلاحهای نامتعارف توسط رژیم صهیونیستی اسرائیل علیه مردم غیرنظامی فلسطین در مناطق پرجمعیت غزه را مورد تائید قرار داده اند. آنها انفجار خمپاره های فسفری در محدوده اردوگاه آوارگان جبلیه را تائید کرده اند.
در طول سه هفته جنگ رژیم صهیونیستی از هلی کو پترها و هواپیماهای بدون سرنشین و هواپیماهای جنگی اف ـ 10 استفاده کرده است آثار و بقایای بمباران های هوایی در سراسر غزه از جمله خیابان ها زمین های بازی مدارس بیمارستانها و خانه های مسکونی توسط کمیته عفو بین الملل مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت این کمیته اعلام کرده است که کدها و علایم موجود بر روی بقایای این تسلیحات نشان می دهد که از تولیدات شرکت امریکایی رایتون هستند. دیدبان حقوق بشر در گزارش خود تاکید کرده است که نیروهای اسرائیلی مکررا مهمات حاوی فسفر سفید را در هوا بر فراز مناطق پرجمعیت منفجر کرده اند که منجر به کشته و مجروح شدن غیرنظامیان و ورود خسارت به اماکن و تاسیسات غیرنظامی شده است .
(فلز متراکم انفجاری ) مطرح Dime بنا برگزارش نشریه لوموند شکایتی درباره استفاده ارتش اسرائیل از سلاح شده است . برخی کشورهای عربی نیز به آژانس بین المللی انرژی اتمی شکایت کرده اند که اسرائیل در حمله به باریکه غزه گلوله هایی را به کار گرفته است که در ترکیب آنها اورانیوم ضعیف شده موجود است . خطر اصلی ناشی از اورانیوم ضعیف شده مسمومیتی است که ایجاد می کند. سم اکسید اورانیوم در هوا پراکنده می شود و محیط زیست را آلوده می کند. جذب آن بویژه باعث آسیب دیدگی کلیه می شود
طبق گزارش کمیته تحقیق سلاحهای نوین نیروهای اشغالگر رژیم صهیونیستی در جنگ غزه سلاحهای نامتعارف نوین را در قبال جمعیت غیرنظامی به کار برده اند. کمیته مزبور نهایتا به این نتیجه رسیده که رژیم صهیونیستی سلاحهای انفجاری حاوی ذرات فلزی متراکم بمب های ترموباریک بمب های خوشه ای سلاحهای حاوی اورانیون و فسفر سفید و دیگر انواع سلاحهای نوین را به کار برده است .
پروتکل سوم کنوانسیون مربوط به سلاحهای متعارف ممنوعیت ها و محدودیت های کاربرد سلاحهای آتش زا را در بر می گیرد. بر اساس این پروتکل سلاح آتش زا به هر سلاح یا مهماتی اطلاق می گردد که به دلیل وجود شعله حرارت یا آمیخته ای از آنها یا انجام واکنش شیمیایی ناشی از مواد منجر به آتش گرفتن اهداف یا ایجاد سوختگی بر بدن افراد می شود. بر طبق این تعریف فسفر سفید یکی از سلاحهای آتش زا محسوب می گردد.
مبحث دوم ـ جنایت نسل کشی (ژنوسید)
کشتار دسته جمعی و هر عمل غیر انسانی که علیه ملت ها به دلایل سیاسی نژادی یا مذهبی صورت می گیرد در زمره جنایت علیه بشریت محسوب می شود. جنایات واقع شده در این بخش عمدتا " بر مبنای تعریفی است که در مواد 2 و3 کنوانسیون پیشگیری و مجازات جنایت ژنوسید مورخ 19 آذر 1327 ارائه شده است که در رفتار اسرائیل در جنگ 22 روزه غزه به شرح زیر عینیت یافت :
1 ـ قتل اعضای یک گروه ; اتفاقی که هر لحظه شاهد آن بودیم و بند 2 قطعنامه شورای حقوق بشر (مورخ 22 دی 1387 ) به آن اشاره کرده و همچنین این موضوع در گزارش اجلاسیه ویژه اضطراری 16 دی 1387 مجمع عمومی مورد تاکید واقع شده و در آن گزارش آمده است بیش از هزار نفر کشته شده اند که از این تعداد 1 3 آنها کودک بوده اند .
2 ـ ایراد صدمه شدید به سلامت جسمی یا روحی یک گروه ; در جای جای گزارش اجلاسیه ویژه اضطراری مجمع عمومی در تاریخ 16 دی 1387 و قطعنامه شورای حقوق بشر ایراد صدمات جسمی مشهود است .
3 ـ قرار دادن عمومی گروه در معرض وضعیت نامناسب که منتهی به زوال قوای جسمی کلی یا جزیی آنها باشد; از محاصره طولانی مدت که در نوار غزه واقع شد می توان به خوبی به این مساله پی برد. ضمنا در گزارش اجلاسیه ویژه اضطراری 16 دی 1387 مجمع عمومی (پاراگراف چهار از صفحه اول ) این موضوع چنین مورد تاکید قرار گرفته است ; این حقیقت دارد که مردم غزه زندانی شده اند و نمی توانند آن منطقه را ترک کرده یا حتی فرار کنند و هیچ جایی برای پنهان شدن در برابر حملات ندارند. موارد مذکور باید همراه با قصد و نیت باشد که از سخنرانی ها و موضع گیری های مقامات اسرائیلی به راحتی می توان به وجود قصد نابود کردن گروه خاص در غزه پی برد. لازم به ذکر است که بر اساس رای حمله به شهر زمانی که نظامیان و غیرنظامیان در آن مستقرند و غیرنظامیان در خانه های خود پناه گرفته اند می تواند دلیلی بر وجود قصد خاص ژنوسید باشد.
نتیجه گیری
جنگ 22 روزه رژیم صهیونیستی اسرائیل علیه غزه میدان آزمون قواعد و مقررات بین المللی بوده است . در این آزمون حقوق بین الملل مردود صحنه بود. نهادها و سازمانهای بین المللی مراقبین و ناظرین بی خاصیت این عرصه بودند که متاسفانه جز تماشای نقض حقوق بین الملل از سوی یکی از تابعین آن یعنی رژیم صهیونیستی اقدام موثری را که ذاتا و بر حسب وظیفه بر عهده شان گذاشته شده است انجام ندادند و بدینسان ما شاهد درد و رنج هزاران انسان از زن و مرد و کودک در نوار غزه بودیم . رژیم صهیونیستی علیرغم عضویتش در کنوانسیون های 1286 لاهه و کنوانسیونهای 1328 ژنو و علیرغم شمول قواعد عرفی متعدد بر اثر بمباران های کورکورانه افراد غیر نظامی غزه اعم از زن و مرد و کودک و اموال خصوصی غیر نظامیان غزه اعم از خانه مسکونی و محل اشتغال آنها و اموال عمومی اعم از مدارس مساجد و بیمارستانها و دانشگاهها از هوا زمین و دریا مرتکب نقض حقوق بین الملل بشردوستانه شده است که براساس حقوق بین الملل موضوعه و حقوق بین الملل عرفی اینگونه اقدامات و نیز بکار گیری سلاحهای ممنوعه جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت خوانده می شود.
بنابر این علاوه بر جنایت بین المللی که در اثر تجاوز به یک کشور و نقض اصل منع توسل به زور صورت می گیرد چنانچه متجاوزان به هنگام مخاصمه مسلحانه و درگیری نظامی مقررات جنگ را نادیده بگیرند مرتکب " جنایت جنگی " نیز شده اند. جنایات جنگی عبارت است از نقض فاحش قواعد و مقررات حقوق مخاصمات مسلحانه . این مقررات در عهدنامه های چهارگانه ژنو 1929 و پروتکلهای الحاقی شماره های 1 و2 سال 1356 و نیز در قواعد و عرفهای مسلم حقوق بین الملل حاکم بر حقوق مخاصمات مسلحانه انعکاس یافته است . جنایات ارتکابی علیه افراد غیر نظامی جنایات ارتکابی علیه مجروحان و اسیران جنگی غارت اموال عمومی یا خصوصی در زمان جنگ بمباران و تخریب شهرها و روستاها و اهداف غیر نظامی دشمن که فاقد ضرورت نظامی باشد در زمره جنایات جنگی قرار می گیرند.
قاضی ریچارد گولداستون رییس هیئت تحقیق در جمع خبرنگاران در مقر سازمان ملل در شهر نیویورک گفت ما به این نتیجه رسیدیم که بر اساس حقایق یافته شده مدارک محکمی دال بر نقض جدی و مکرر حقوق بین الملل هم حقوق بشر دوستانه و قانون حقوق بشر به وسیله اسرائیل طی عملیات نظامی در غزه صورت گرفته است . این هیئت به این ) مرتکب اقداماتی شامل جنایات جنگی و به نحوی در بعضی IDF نتیجه رسیده است که " نیروهای دفاعی اسرائیل " ( موارد جنایت علیه بشریت شده است . در این گزارش آمده است عملکرد نیروهای مسلح اسرائیل مبتنی بر نقض فاحش کنوانسیون چهارم ژنو در رابطه با قتل های خود سرانه و به گونه ای خودسرانه موجب رنج بسیار مردم مورد حمایت همچنین ظهور مسئولیت جنایی فردی بوده است . گزارش می افزاید شهروندان فلسطینی را هدف مستقیم قراردادن و به گونه ای خود سرانه کشتن آنان نقض حق حیات است . این گزارش در ادامه از " سیاست نظام مند و عمدی از جانب نیروهای مسلح اسرائیل برای هدف قرار دادن مکان های صنعتی و تاسیسات آب و استفاده از شهروندان فلسطینی به عنوان سپر انسانی انتقاد کرده است . در باره اهداف و خط مشی عملیات نظامی اسرائیل هیئت به این نتیجه رسیده است که طراحان نظامی عمدا پیرو دکترینی بودند مبتنی بر " استفاده از نیروی غیر متجانس و ایجاد خسارت شدید تخریب دارایی شخصی و زیر ساخت ها و تحمیل رنج به جمعیت شهروندان " . به عنوان مثال ایشان توضیح داد که یکی از این حوادث حمله خمپاره ای به مسجدی در غزه در زمان نماز بود که موجب مرگ 15 نفر و زخمی شدن تعداد دیگری گردید. قاضی گولد استون گفت حتی اگر اتهامات مبنی بر اینکه مسجد به عنوان پناهگاه گروه نظامی مورد استفاده قرار می گرفته و سلاح در آنجا انبار شده بوده صحیح بوده باشد همچنان تحت قوانین بین المللی " حمله خمپاره ای به نمازگزاران در مسجد هیچ توجیهی ندارد " زیرا می شده به مسجد در شب که هیچ فردی درآنجا نیست حمله کرد. علاوه بر اینها رژیم صهیونیستی مکررا از سلاحهای ممنوعه از جمله بمبهای حاوی فسفر سفید بمبهای خوشه ای و سلاحهای انفجاری حاوی ذرات فلزی متراکم علیه مردم غزه استفاده کرده است که از مصادیق بارز جنایات جنگی می باشند و طراحان فرماندهان افسران سربازان و کلیه افرادی که به هرنحوی و به هر میزان در ارتکاب اینگونه جنایات جنگی سهم داشته باشند بایستی بدوا در محاکم رژیم صهیونیستی تعقیب محاکمه و مجازات بشوند و اگر در داخل این رژیم اقدامی در این راستا صورت نگیرد هریک از کشورهای عضو جامعه بین المللی می توانند آنها را محاکمه و درصورت دسترسی مورد مجازات قرار بدهند. ضمن اینکه جنایتکاران جنگی از طریق دیوان کیفری بین المللی نیز قابل پیگرد محاکمه و مجازات می باشند.
ماده 53 کنوانسیون چهارم ژنو رژیم صهیونیستی را به عنوان یک نیروی اشغالگر در غزه از تخریب اموال فلسطینی ها منع کرده است در حالیکه این رژیم عمدا با بمباران هوایی آتش توپخانه ها موجب تخریب گسترده اموال غیرنظامیان و اماکن غیر نظامی و خانه های مسکونی در نوار غزه شده است که این اقدام بر اساس ماده 147 کنوانسیون چهارم ژنو جنایت جنگی می باشد
گروهی از سربازان اسرائیلی در نامه ای سرگشاده شهادت دادند که در جریان حمله ماه ژانویه به باریکه غزه یک هم رزم آنان به سوی یک زن و دو کودک بی دفاعش شلیک کرده و آن ها را همراه با یک زن کهنسال دیگر کشته است . در این نامه همچنین از خشونت شدید ارتش و تخریب بی دلیل خانه های غیرنظامیان فلسطینی گزارش داده شده
بازرس ویژه فرستاده شده به غزه اظهار کرده است که اسرائیل در حمله به مرکز کمک رسانی سازمان ملل در تاریخ 26 دی از فسفر سفید استفاده کرده است . این در حالیست که در تاریخ مذکور 700 شهروند غیرنظامی در آن مرکز حضور داشته اند
رژیم صهیونیستی طی جنگ 22 روزه مجموعه متنوعی از قواعد بنیادین بین المللی از جمله موازین حقوق بشر و حقوق بشردوستانه را در سطحی بسیار گسترده مرتکب شد به طوریکه می توان تقریبا تمامی نمونه های زیر پاگذاشتن قواعد امره و اصول شناخته شده بین المللی را یکجا مورد مشاهده و بررسی قرار داد
اسراییل بر خلاف تعهدات بین المللی خود در خصوص سرزمین های اشغالی و بر خلاف اصل ممنوعیت توسل به زور جنگ علیه غزه را 7 دی 1387 با نام عملیاتی " عملیات سرب گداخته " آغاز کرد و این جنگ تا 28 دی 1387 به طول انجامید. در این جنگ نابرابر اسراییل ضمن ارتکاب جنایات علیه صلح به خاطر نقض صلح و شروع جنگ تجاوزکارانه مرتکب جنایات علیه بشریت و جنایات جنگی شد که این امر در گزارش سازمانهای بین المللی به ویژه در گزارش کمیته حقیقت یاب سازمان ملل متحد به ریاست گلدستون اثبات شده است
نویسنده:سیرالله مرادی نوده
اسرائیل در برابر مخالفتهای گسترده افکار عمومی جهانی در هفتم دی ماه سال 1387 هجری شمسی یورش نظامی خود را علیه غزه آغاز کرد و در پی آن به مدت 22 روز غزه را از زمین و هوا و دریا مورد شدیدترین و وحشیانه ترین حمله نظامی خود قرار داد در حالیکه سرزمین فلسطین به ویژه نوار غزه طبق قوانین و مقررات بین المللی سرزمین تحت اشغال تلقی می شود و بنابراین مقررات کنوانسیونهای 1328 ژنو در این مناطق حکومت خواهد داشت . لذا این جنگ از جهات گوناگون از جمله از نظر حقوقی مورد مطالعه و بررسی صاحب نظران قرار دارد. مقاله حاضر تلاش دارد تا از منظر حقوق بین الملل بشر دوستانه جنگ علیه غزه را مورد ارزیابی قرار دهد. در این جنگ رژیم صهیونیستی مرتکب جنایاتی از قبیل استفاده از سلاحهای ممنوعه حمله به جمعیت غیرنظامی و اموال غیرنظامیان حمله به مدارس و مساجد و بیمارستانها و نیروهای امدادگر و غیره شده است که نقض فاحش حقوق بین الملل و مالا جنایت جنگی و جنایات علیه بشریت محسوب می شوند و طراحان آمرین و عاملین آن مستوجب تعقیب محاکمه و مجازات می باشند. در ضمن سازمان ملل متحد و همه کشورها در زمینه احقاق حق قربانیان غزه و به کیفر رساندن جنایتکاران مسئولیت هائی دارند که عدم توجه جدی به آنها کمافی السابق موجبات بروز جنگهای دیگر و تهدید و به خطر افتادن صلح و امنیت بین المللی را فراهم خواهد آورد.
مقدمه
در حقوق بین الملل قواعد بنیادینی وجود دارند که از آنها به " قواعد آمره " تعبیر می کنند. این قواعد در سلسله مراتب حقوق بین الملل در راس قرار گرفته و هر قاعده دیگری که مغایر با آنها باشد بی اعتبار محسوب می شود و هر دولتی که برخلاف این قواعد عمل کند دارای مسئولیت بین المللی خواهد بود. از جمله اصولی که به عنوان قاعده آمره مورد پذیرش جامعه بین المللی قرار گرفته عبارتند از : اصل عدم توسل به زور و ممنوعیت تجاوز اصل حق ملتها در تعیین سرنوشت خود و اصل رعایت حقوق بین الملل بشردوستانه . زیر پا گذاشتن قواعده آمره و اصول شناخته شده بین المللی نقض فاحش حقوق بین الملل محسوب شده و مسئولیت بین المللی و بعضا مسئولیت کیفری فردی را به همراه خواهد داشت .
حمایت و رفتار انسانی با مردم منطقه اشغالی از اصول اساسی حقوق بین الملل در وضعیت اشغال خصمانه یک سرزمین است . فهرستی طولانی از تضمینهای حقوق مردم در کنوانسیون چهارم ژنو و پروتکل اول درج شده است . از آن جمله است احترام به شرف حقوق خانوادگی مراسم مذهبی اموال خصوصی و آداب و رسوم سنتی گروگانگیری تنبیه دسته جمعی تبعیض براساس زمینه های نژادی مذهبی سیاسی انتقال یا اخراج مردم در اختیار گرفتن کنترل مواد غذایی و دارویی به نحوی که در جهت خلاف احتیاجات عادی مردم باشد ممنوع شده است . انتقال اتباع غیرنظامی قدرت اشغالگر به مناطق اشغالی نیز غیرقانونی است .
مطابق مقررات حقوق بین الملل بشردوستانه در صورت وقوع مخاصمه مسلحانه اعم از بین المللی و داخلی طرفین مخاصمه در انتخاب روشها و ابزار مورد استفاده در جنگ نامحدود نیستند بلکه روشهای جنگی که صدمات بی مورد وارد ساخته و موجبات آلام غیرضروری را فراهم آورد ممنوع است هر چند از سلاحهای مجاز استفاده شود. براین اساس طرفهای درگیر نمی توانند از هر روشی برای جنگ استفاده نمایند و باید تا آنجا از زور استفاده شود که برای غلبه بر طرف مقابل لازم است . حمله و بمباران اماکن بدون حفاظ یا بدون دفاع حمله به بیمارستانها کلیساها مساجد و اماکن مذهبی مشابه ممنوع است . همچنین استفاده از اسلحه و ادوات جنگی که باعث صدمات بی مورد و آلام غیرضروری می شود ممنوع است . براین اساس آن مقدار از زور باید بکار گرفته شود که برای غلبه بر دشمن ضرورت دارد . عمده مقررات مربوط به سلاحهای ممنوعه در پروتکل اول سال 1977 آمده است ولی استفاده از نوع سلاح ممنوعه به عهده دولتهای تولیدکننده و استفاده کننده گذاشته شده و آنان باید توجه نمایند که استفاده از چنین سلاحهایی با اصول حقوق بین الملل بشردوستانه مغایرت نداشته باشد.
تجاوز و حمله رژیم اسرائیل به مردم غزه بدون تردید نقض فاحش قواعد آمره حقوق بین الملل و در زمره جنایات بین المللی است . طبق موازین و مقررات حقوق بین الملل از جمله قواعد عرفی کنوانسیون های چهارگانه ژنو و پروتکل های الحاقی به کنوانسیون های مزبور و همچنین قواعد حقوق بشردوستانه بین المللی رژیم صهیونیستی مرتکب نقض فاحش و جدی مقررات مذکور شده است . براساس قواعد حقوق عرفی و عهدنامه ای بین المللی مرتکبین و ناقضین این مقررات می باید به علت ارتکاب جنایات جنگی جنایت علیه بشریت و نسل کشی بازداشت محاکمه و مجازات شوند. با توجه به حملات گسترده و سازمان یافته رژیم صهیونیستی به غزه که موجب کشتار جمعیت غیرنظامی گردید و همچنین نوع جنگ افزارهای به کار گرفته شده در این نبرد نابرابر از جمله سلاح های ممنوعه بمب های خوشه ای و فسفری کسانی که این جنایات را در غزه مرتکب شده یا دستور آن را صادر کرده اند باید از سوی جامعه جهانی به ویژه مراجع قضایی بین المللی تحت تعقیب بازداشت و محاکمه قرار گیرند و مجازات شوند.
رژیم صهیونیستی طی جنگ 22 روزه مجموعه متنوعی از قواعد بنیادین بین المللی از جمله موازین حقوق بشر و حقوق بشردوستانه را در سطحی بسیار گسترده مرتکب شد به طوریکه می توان تقریبا تمامی نمونه های زیرپاگذاشتن قواعده آمره و اصول شناخته شده بین المللی را یکجا مورد مشاهده و بررسی قرار داد. نقض ممنوعیت مجازات دسته جمعی بی توجهی قدرت اشغالگر به تعهداتش طبق حقوق بین الملل اشغال و عدم رعایت حقوق بشر دوستانه در کنار عدم رعایت اصل مسئولیت کیفری فردی مواردی است که زمینه تحقق مسئولیت بین المللی رژیم صهیونیستی را تشدید می کند. در این مقاله برخی از اصول لازم الرعایه در مخاصمات و برخی از موارد نقض حقوق بین الملل بشردوستانه در جنگ غزه بر طبق اسناد و مدارک موجود و گزارشهای ارائه شده از سوی برخی نهادهای بین المللی مورد بررسی قرار گرفته است .
فصل اول ـ اصول لازم الرعایه
جامعه بین المللی خاطرات بسیار تلخی از جنگها و مخاصمات مسلحانه دارد که بارزترین آنها جنگهای جهانی اول و دوم می باشد و هر دو در قرن بیستم اتفاق افتاد و تلفات و آلام زایدالوصفی را برای بشریت به همراه داشت . لیکن این خاطرات تلخ دستاوردهای نسبتا مفیدی هم برای بشریت داشت . تشکیل سازمان فراگیر و جهانی به نام سازمان ملل متحد با هدف حفظ صلح و امنیت بین المللی توسعه روابط دوستانه و همکاریهای اقتصادی بین ملتها و تدارک سازوکارهای لازم جهت حفظ حیثیت شرافت و کرامت انسانی از اهم تلاش ملتها و دولتها برای رهائی از بلایا و مصائب جنگ ها بوده است . کنوانسیونهای 1907 لاهه میثاق جامعه ملل پیمان بریان ـ کلوک منشور ملل متحد اعلامیه جهانی حقوق بشر کنوانسیونهای 1949 ژنو و پروتکلهای الحاقی به آنها میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی و میثاق بین المللی حقوق اقتصادی اجتماعی و فرهنگی مصوب 1345 برای تحقق اهداف مذکور تدوین شده اند و به لحاظ اینکه اغلب مقررات این معاهدات ریشه عرفی داشته و جنبه جهانی پیدا کرده و از قواعد آمره می باشند لذا رعایت برای همه دولتها الزام آور بوده و نقض آنها به عنوان نقض حقوق بین الملل تلقی شده و مستوجب مسئولیت بین المللی خواهد بود.
مبحث اول ـ اصل عدم توسل به زور
یکی از اصول اساسی حقوق بین الملل معاصر تحریم جنگ و منع توسل به زور است . امروزه جنگ و توسل به زور عامل مخرب روابط بین الملل و در نتیجه ناقض مقررات حقوق بین الملل شناخته شده است . قبل از جامعه ملل جنگ به عنوان یک آئین مشروع در حقوق بین الملل محسوب می شد. اما از زمان میثاق جامعه ملل و به دنبال آن معاهدات لوکارنو مخصوصا میثاق بریان ـ کلوگ حقوق موضوعه به ممنوعیت توسل به زور و تحریم جنگ متمایل شد. در میثاق جامعه ملل به دلیل حساسیت کشورها که همواره نسبت به استقلال خود دلبسته بودند مقرر ساختن محکومیت مطلق جنگ امکانپذیر نشد بلکه فقط غیرقانونی آن در برخی حالات مشخص اعلام شد به عبارت دیگر میثاق جامعه ملل تنها محکومیت نسبی جنگ را مقرر کرده بود و این نسبیت از مقدمه آن آشکار می شد : " پذیرفتن برخی تعهدات مبنی بر عدم توسل به جنگ " طبق معاهدات لوکارنو که در 18 مهر 1304 در شهر لوکارنو میان آلمان بلژیک انگلستان فرانسه ایتالیا لهستان و چکسلواکی پاراف و دهم آذر همان سال در لندن امضا و از اول 10 شهریور 1305 به مرحله اجرا درآمد طرفین متعهد شدند که سیاست متقابل عدم تجاوز را در پیش گیرند و وضعیت موجود سرزمینی را در اروپای غربی حفظ و تضمین کنند و آئین داوری را جهت حل و فصل اختلافات بین خود برگزینند. طبق میثاق بریان ـ کلوگ که در 5 شهریور 1307 توسط 15 کشور امضا و در 2 مرداد 1308 لازم الاجرا شد و در سال 1318 تعداد اعضای آن به 63 کشور رسید ممنوعیت تام و تمام عیار جنگ اعلام گردید. به موجب این میثاق کشورهای عضو رسما اعلام نمودند که توسل به جنگ جهت حل اختلافات بین المللی محکوم است و آن را به عنوان ابزار سیاست ملی در روابط متقابل خود رد می کنند و نیز تصریح نمودند که ممنوعیت مقرر در میثاق یک ممنوعیت مطلق است . در نتیجه هر گونه عمل قاهرانه ای که حتی در خدمت حقوق باشد ممنوع است و منجر به محکومیت رسمی و قانونی آغازگر آن می شود.
میثاق بریان ـ کلوگ هر چند اعتبار خود را از دست نداده ولی با تاسیس سازمان ملل عملا جای خود را به منشور این سازمان داد. منشور ملل متحد در مقدمه خود هدف اولیه وضع و تدوین منشور را تصمیم ملل متحد به محفوظ نگهداشتن نسلهای آینده از بلایای جنگ قلمداد کرده است و برای نیل به این هدف اعلام می دارد که : " ما مردم ملل متحد با تصمیم به گذشت و مداراکردن و زیستن در حال صلح و امنیت بین المللی قبول اصل ایجاد روشهائی که عدم به کاربردن نیروی اسلحه را جز در راه منافع مشترک تضمین کند مصمم شده ایم که برای تحقق این هدف و سایر اهداف مندرج در مقدمه منشور اشتراک مساعی کنیم " .
منشور ملل متحد ممنوعیت کلی هرگونه توسل به زور را مدنظر دارد و اعضای سازمان ملل متحد را ملزم می سازد که در روابط بین المللی میان خود از توسل به جنگ تهدید به جنگ اقدامات مقابله به مثل محاصره دریایی و یا هر شکل دیگر استفاده از تسلیحات یا اعمال قدرت چه علیه تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی هر کشور و چه هرگونه رفتار دیگر که با اهداف ملل متحد مغایر باشد خودداری کنند. ممنوعیت تهدید یا استفاده از زور در روابط بین الملل یک قاعده شناخته شده حقوق بین الملل است که برای همه دولتها خواه عضو ملل متحد باشند یا نه لازم الاتباع است . این قاعده را در اعلامه " اصول حقوق بین الملل درباره روابط دوستانه و همکاری بین دولتها مطابق با منشور ملل متحد " 1349 مجمع عمومی سازمان ملل متحد می توان به وضوح مشاهده کرد .
اعلامیه مزبور به انواع معینی از تهدید یا توسل به زور اشاره می کند که از جمله عبارتند از جنگهای تجاوزکارانه تبلیغ برای جنگهای تجاوزکارانه تهدید یا توسل به زور برای نقض مرزهای بین المللی یا خطوط تعیین حدود بین الملل و تصرف قلمرو خارجی با تهدید یا استفاده از زور. براین اساس ممنوعیت کاربرد توسل به زور مطابق منشور نه تنها جنگ بلکه " تهدید به استفاده از زور " را نیز در برمی گیرد. مشهورترین نوع صریح تهدید دادن ضرب الاجل یا اتمام حجت (التیماتوم ) است که به موجب آن اعلامیه ای رسمی خطاب به دولت دیگر صادر شده و از آن دولت خواسته می شود که در عرض مدت معینی تقاضای مطروحه را بپذیرد در غیراینصورت آماده شدن جنگ یا اقدام قهری مسلحانه باشد. علاوه بر موارد فوق اصل تحریم جنگ در اعلامیه ها و قطعنامه های متعددی مورد تاکید قرار گرفته است از آن جمله :
1 ـ اعلامیه غیرقانونی بودن مداخله در امور داخلی دولتها 1344
2 ـ قطعنامه تعریف تجاوز 1353
3 ـ اعلامیه افزایش کارآیی تحریم استفاده از زور 1366
لازم به یادآوری است که توسل به زور در مقام دفاع مشروع از سوی کشوری که مورد تجاوز قرار گرفته و در مقام حفظ صلح و امنیت بین المللی از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد مجاز شمرده شده است .
نهضت های آزادیبخش از جمله نهضت آزادیبخش فلسطین که از سوی کشورها و سازمان های بین المللی مورد شناسایی قرار گرفته اند و در سازمان ملل نیز دارای نماینده هستند جز تابعات غیرفعال حقوق بین المللی محسوب می شوند. همچنین حقوق بین الملل بر مبارزات مسلحانه نهضت های آزادیبخش که برای تعیین سرنوشت خود تلاش می کنند جاری و حاکم است . اگرچه توسل به زور در حقوق بین الملل ممنوع است ولی یکی از موارد استثنای بکارگیری زور در حقوق بین الملل استفاده از زور توسط نهضت های آزادیبخش است .
مبحث دوم ـ اصل حق ملتها در تعیین سرنوشت خود
حقوق بین الملل حق ملتها در تعیین سرنوشت خود را مورد توجه قرار داده است . این اصل در بند 2 ماده 1 منشور ملل متحد با این مضمون که یکی از اهداف سازمان " توسعه روابط دوستانه بین ملتها براساس احترام به اصل برابری ملتها و حق آنها در تعیین سرنوشت خود ... " است گنجانده شده است و در ماده 55 منشور نیز مورد تاکید قرار گرفته است . در تعریف " حق ملتها در تعیین سرنوشت خود " آمده است : " همه ملت ها حق تعیین سرنوشت خویش را دارند و با استفاده از این حق می توانند وضعیت سیاسی خود را آزادانه تعیین کرده و توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی خود را آزادانه پیگیری کنند. " این تعریف در میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی و میثاق بین المللی حقوق اقتصادی اجتماعی و فرهنگی مصوب 1345 تکرار شده است اعلامیه اصول حقوق بین الملل مورخ 1349 مجمع عمومی نیز به این حق تاکید کرده است .
اصل تعیین سرنوشت یک حق پذیرفته شده بین المللی است و ملت ها می توانند با تمسک به آن سرنوشت خود را تعیین کنند البته با توجه به رویه دولتها و نظریه حقوقدانان حق ملت ها در تعیین سرنوشت خود را مترادف با حق حکومت برخود درنظر می گیرند و این حق شامل سه گروه از ملت ها می شود : ملت های تحت سلطه استعماری ملت های تحت سلطه بیگانه و ملت های تحت سلطه یک رژیم نژاد پرست . معنای دیگر حق تعیین سرنوشت مربوط به حق ملت ها برای استفاده و بهره برداری آزادانه از منابع ثروت های طبیعی شان است که اعلامیه راجع به حکمیت دایمی بر منابع طبیعی مصوب سال 1341 مجمع عمومی سازمان ملل متحد با شناسایی حق مذکور یک رشته مقررات مربوط به بهره برداری از آنها و اعمال نظارت بر سرمایه گذاری خارجی را وضع می کند.
مبحث سوم ـ اصول بنیادین حقوق بشر و حقوق بین الملل بشردوستانه
هر انسانی فارغ از جنس رنگ نژاد مذهب دارای حیثیت انسانی برابر با دیگر انسان ها است . برخورداری از حیثیت و کرامت انسانی برابر از اصول بنیادین حقوق بشر است که در هیچ شرایطی تخصیص نمی پذیرد. اصول بنیادین حقوق بشر در اسناد بین المللی حقوق بشر مورد تاکید قرار گرفته است . در مقدمه منشور ملل متحد به حقوق اساسی بشر تاکید شده است . بعلاوه برخی از موارد منشور از جمله مواد 1 13 57 62 68 و 76 بر این امر تاکید دارند که سازمان ملل متحد احترام جهانی و مو حقوق بشر و آزادی های بنیادین را برای همه بدون تبعیض از حیث نژاد جنسیت زبان یا مذهب توسعه خواهد داد و تشویق و تسهیل خواهد نمود. این مقررات هر چند به دلیل خصوصیت معاهده ای که دارند از نظر حقوق الزام آورند اما فقط اعلام کننده اصول عامی هستند که همواره بایست با عبارات ملموس و مستقیما قابل اجرا بیان گردند . اعلامیه جهانی حقوق بشر که در تاریخ 19 آذر 1327 در یک مقدمه 30 ماده و سه قطعنامه توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد به تصویب رسیده است اصول بنیادین حقوق بشر را در خصوص حقوق مدنی و سیاسی و حقوق اقتصادی و اجتماعی برای کلیه انسان ها به رسمیت شناخته است . در این اعلامیه کرامت شخص انسان نه فقط خود یک حق بنیادین شناخته شده است بلکه مبنای واقعی حقوق بنیادی را تشکیل می دهد. امروزه مفاد اعلامیه جهانی حقوق بشر به قواعد عرفی عام الشمول تبدیل شده و حتی برای کشورهائی که اسناد و معاهدات بین المللی مربوطه را نپذیرفته اند الزام آور است و حتی برخی از این قواعد به جایگاه قواعد آمره ترفیع یافته اند. مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال 1345 میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی و میثاق حقوق اقتصادی اجتماعی و فرهنگی را تصویب کرد که این دو میثاق اسناد الزام آور اعلامیه جهانی حقوق بشر می باشد و در این دو میثاق اصول بنیادین حقوق بشر تبیین و مورد تعهد کشورهای عضو قرار گرفته است . حق حیات حق آزادی و امنیت شخصی ممنوعیت تبعیض نژادی از جمله اصول بنیادین حقوق بشر می باشند که هر انسانی به صرف انسان بودن حق بهره مندی از این حقوق را دارند.
علاوه بر اسناد فوق معاهدات متعدد دیگری در زمینه حقوق بشر و حقوق بین الملل بشر دوستانه در سطح عام و جهانی از سوی سازمان ملل متحد و یا زیرنظر آن سازمان تصویب شده اند که به اهم آنها ذیلا اشاره می شود :
عهدنامه مربوط به پیش گیری و مجازات جنایت کشتار عام و جمعی (ژنوسید) 1327
عهدنامه های چهارگانه ژنو 1328 و پرتکلهای الحاقی شماره 1 و 2 سال 1356
عهدنامه مربوط به الغای کلیه اشکال تبعیض نژادی 1345
عهدنامه مربوط به امحا و مجازات جنایت آپارتاید 1352
عهدنامه منع شکنجه و دیگر مجازات ها یا رفتارهای وحشیانه غیرانسانی یا تحقیرکننده 1364
فصل دوم ـ موارد نقض حقوق بین الملل در جنگ 22 روزه غزه
بایستی یادآور شد که نوار غزه منطقه ای تحت اشغال رژیم صهیونیستی اسرائیل می باشد. کرانه باختری رود اردن و نوار غزه پس از جنگ شش روزه 1346 به اشغال نظامی اسرائیل درآمده و طبیعتا از زمان شروع جنگ تا پایان اشغال نظامی می بایست حقوق بین الملل بشردوستانه در این مناطق اعمال شود. اما دولت اسرائیل همواره این مناطق را جز لاینفک سرزمین اسرائیل تلقی می کند و افراطیون اسرائیلی تحت هیچ عنوانی نمی خواهند این واقعیت را بپذیرند که این سرزمینها سرزمین اشغالی هستند که تابع یک سلسله قواعد و مقرراتی براساس حقوق بشر دوستانه اند. اسرائیل بر این باور است که کنوانسیون شماره چهار ژنو طبق ماده 2 آن در صورت وقوع درگیری مسلحانه بین دو یا چند دولت متعاهد و اشغال یا تصرف بخشی از خاک یک دولت توسط دیگر دولت متخاصم اجرا خواهد شد در حالیکه کرانه غربی رود اردن و نوار غزه که درجنگ شش روزه به اشغال اسرائیل درآمده اند هرگز از نظر بین المللی به عنوان بخشی از سرزمین مصر و اردن به رسمیت شناخته نشده اند و از این رو نمی توان گفت که اسرائیل بخشی از خاک این دو دولت را اشغال کرده است . بنابراین از نظر اسرائیل کنوانسیون شماره 4 در این مناطق قابل اعمال نیست . درحالیکه تاکنون ادعای عدم قابلیت کنوانسیون چهارم در مورد سرزمینهای اشغالی از سوی کمیته بین المللی صلیب سرخ و سایر متخصصین حقوق بین الملل رد شده است . صلیب سرخ (به عنوان ناظر کنوانسیونهای ژنو) معتقد است که " کنوانسیون چهارم ژنو ارتباطی به حاکمیت طرفین مخاصمه ندارد. این کنوانسیون در کلیه مواردی که سرزمینی در طول یک مخاصمه مسلحانه اشغال گردد فارغ از وضعیت حقوق آن سرزمین اعمال خواهد شد. علاوه بر این شورای امنیت و مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز در موارد مختلف از اسرائیل خواسته اند که به قواعد حقوق بشر دوستانه در سرزمینهای اشغالی احترام بگذارد. به عنوان مثال شورای امنیت در سال 1369 باتصویب قطعنامه 681 از دولت اسرائیل درخواست نمود تا اعمال دایمی (دوژوره ) کنوانسیون چهارم ژنو در مورد سرزمینهای اشغالی را بپذیرد. مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز در سال 1380 در قطعنامه 56 60 مجددا بر این موضوع تاکید کرد که کنوانسیون چهارم ژنو در مورد سرزمینهای اشغالی فلسطین شامل اورشلیم و سایر سرزمینهای عربی که از 1346 توسط اسرائیل اشغال شد قابل اعمال است . همچنین دولتهای متعاهد به کنوانسیون ژنو در کنفرانسی در سال 1380 قابلیت اجرایی کنوانسیون چهارم درمورد سرزمینهای اشغالی را تایید و از اسرائیل خواستند تا از نقضهای فاحش کنوانسیون ازقبیل مصادره و تخریب گسترده اموال که ضرورت نظامی آنرا ایجاب نمی کند بپرهیزد.
بنا به دلایل فوق الاشاره تردیدی نیست که نوار غزه جزو سرزمین های اشغالی بوده و مآلا در طول دوران اشغال خارج از سلطه حقوق نیست و تابع نظام حقوقی خاصی می باشد . از جمله مقررات کنوانسیون چهارم لاهه مورخ 27 مهر 1286 (بخش سوم مواد 42 تا 56 ) منشور ملل متحد کنوانسیون چهارم ژنو مورخ 21 مرداد 1328 در زمینه حمایت از افراد غیرنظامی (بخش سوم مواد 47 تا 80 ) قطعنامه تعریف تجاوز مورخ 1353 پروتکل شماره یک الحاقی به کنوانسیون های 1949 ژنو مورخ .1356 حقوق قراردادی حاکم بر اشغال دارای خصیصه امری است زیرا ناشی از عهدنامه های قانونی چند جانبه ای است که اجازه انحراف از آنها داده نشده است .
رژیم صهیونیستی به عضویت کنوانسیونهای 1328 ژنو در آمده است اما عضو پروتکلهای الحاقی 1356 نیست . بااینحال برخی از مقررات این پروتکلها به عنوان حقوق بین الملل عرفی شناخته شده اند و بنابراین برای همه کشورها از جمله رژیم صهیونیستی لازم الرعایه می باشد. اسراییل بر خلاف تعهدات بین المللی خود در خصوص سرزمین های اشغالی و بر خلاف اصل ممنوعیت توسل به زور جنگ علیه غزه را 7 دی 1387 با نام عملیاتی " عملیات سرب گداخته " آغاز کرد و این جنگ تا 28 دی 1387 به طول انجامید . در این جنگ نابرابر اسراییل ضمن ارتکاب جنایات علیه صلح به خاطر نقض صلح و شروع جنگ تجاوز کارانه مرتکب جنایات علیه بشریت و جنایات جنگی شد که این امر در گزارش سازمانهای بین المللی به ویژه در گزارش کمیته حقیقت یاب سازمان ملل متحد به ریاست گلدستون اثبات شده است . جنایت جنگی جنایتی است که ارتکابش نقض حقوق بین الملل بشردوستانه ناظر بر درگیری های مسلحانه را در پی دارد. جنایات جنگی نقض های جدی مقررات عرفی یا معاهده ای حقوق بشر دوستانه درمورد مخاصمات مسلحانه هستند که باید نقض ارزشهای مهم حمایت شده محسوب شوند و نتایج مهم و گسترده ای برای قربانیان داشته مطابق حقوق عرفی یا معاهده ای متضمن ایجاد مسئولیت کیفری فردی برای مرتکبین باشند.
دیوان کیفری بین المللی اعمال زیر را جنایت جنگی اعلام می کند : حمله عمدی به جمعیت غیرنظامی و یا به افراد غیرنظامی که درنبردها مشارکت مستقیم ندارند دستور جابجایی سکنه غیرنظامی حمله به اموال و اشیای غیرنظامی شامل : ساختمان ها مواد واحدها و وسایل نقلیه بهداری و پرسنل پزشکی ساختمان هایی که برای مقاصد مذهبی آموزشی هنری علمی یا امور خیریه استفاده می شوند و نیز بناهای تاریخی بیمارستان ها و مکان های نگهداری بیماران و زخمیان .
مبحث اول ـ نقض حقوق جنگ در نوار غزه
برای تبیین اعمال جنایتکارانه سران رژیم اسراییل در غزه اشاره به اصولی از حقوق جنگ (حقوقی بشردوستانه ) ضروری است :
1 ـ حریم اشخاصی که در جنگ شرکت نداشته یا دیگر شرکت نمی کنند باید رعایت گردد و رفتار با آنها باید انسانی باشد.
2 ـ حق طرفهای مخاصمه مسلحانه در انتخاب شیوه ها و ابزار آلات جنگی نامحدود نیست و باید در استفاده از این شیوه ها جانب انصاف را بگیرند به این صورت که از وارد آوردن صدمات و جراحات بی حد و حصر و غیرلازم جدا احتراز کنند.
3 ـ به منظور رعایت حال جمعیت غیرنظامی نیروهای مسلح درگیر باید در هر وضع و حالی میان جمعیت غیرنظامی و اموال آنان از یک طرف و اهداف غیرنظامی از طرف دیگر قائل به تفکیک شوند. نه جمعیت غیرنظامی و نه اموال ایشان هیچیک نباید اهدافی برای حملات نظامی باشند.
اصول فوق را دیوان بین المللی دادگستری در قضیه کانال کورفو 1338 اصول اولیه حقوق بشردوستانه و در قضیه نیکاراگوئه 1365 اصول کلی حقوق بشردوستانه نامگذاری کرده است .
رژیم صهیونیستی در جنگ 22 روزه خود علیه غزه دست به اعمالی زده است که طبق قواعد حقوق بشردوستانه وحقوق بین الملل از مصادیق جنایت جنگی محسوب می شود که به مواردی از آن اشاره می شود :
بند اول ـ حمله به غیر نظامیان و اموال غیر نظامی
به منظور حمایت بیشتر از غیر نظامیان و در پی تلاشهای صلیب سرخ بین المللی سرانجام طی مذاکرات طولانی در 20 خرداد 1356 دو پروتکل به کنوانسیون 1949 ژنو ضمیمه شد . پروتکل نخست اختصاص به حمایت از قربانیان درگیری های مسلحانه بین المللی دارد که در جنگهای بین الدولی اجرا می شود. و پروتکل دوم مربوط به حمایت از قربانیان در مخاصمات مسلحانه غیر بین المللی و داخل کشورها است . مطابق ماده 2 مشترک کنوانسیونهای چهارگانه 1949 ژنو قواعد این کنوانسیونها در هر جنگ اعلام شده یا هر مخاصمه مسلحانه که میان دو یا چند کشور طرف معاهده حتی اگر حالت جنگی توسط یکی از آنها به رسمیت شناخته نشود قابل اجرا است . همچنین قواعد این کنوانسیونها در کلیه موارد اشغال تمام یا بخشی از سرزمین یک کشور حتی اگر اشغال با مقاومت نظامی روبرو نشود اجرا می گردد. قواعد این کنوانسیونها نسبت به کشورهای غیر عضو نیز قابل اجراست ; زیرا مقررات مندرج در آن عرفی و مورد قبول جامعه بین المللی است .
ماده 53 کنوانسیون چهارم ژنو رژیم صهیونیستی را به عنوان یک نیروی اشغالگر در غزه از تخریب اموال فلسطینی ها منع کرده است در حالیکه این رژیم عمدا با بمباران هوایی آتش توپخانه ها موجب تخریب گسترده اموال غیرنظامیان و اماکن غیر نظامی و خانه های مسکونی در نوار غزه شده است که این اقدام بر اساس ماده 147 کنوانسیون چهارم ژنو جنایت جنگی می باشد.
اداره ملل متحد در امور همکاری های بشردوستانه بر طبق گزارش وزیر بهداشت فلسطین اعلام کرد که در فاصله 7 دی 1387 تا 29 دی 1387 در اثر حمله نظامی اسرائیل به غزه حدود 1430 نفر فلسطینی کشته و 5380 نفر دیگر برخلاف مقررات کنوانسیون چهارم ژنو توسط ارتش اسرائیل مجروح شدند که اکثر آنها غیر نظامی از جمله زنان و کودکان بودند . طبق همین گزارش در بین کشته شدگان تعداد 412 نفر کودک بوده اند . گروه های فلسطینی در مجموع از کشته شدن 158 نظامی عضو گروه های خود خبر می دهند . حماس تعداد کشته گان خود را 48 نفر جهاد اسلامی 38 نفر و کمیته های مقاومت مردمی 34 نفر اعلام می کنند . ریچارد فالک گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد فلسطینیان گفت شواهدی وجود دارد که نشان می دهد اسرائیل در جنگ سه هفته ای غزه مرتکب جنایات جنگی شده است . او خواستار آن شد که این موضوع توسط یک تیم مستقل بررسی شود. به نظر فالک اسرائیل به غیرنظامیان ساکن در مناطق پرجمعیت فلسطینی هیچ گونه شانسی برای تامین امنیت خود نداده است .
بنابر گزارش لوموند اتهامات مستندی در مورد رخداد درباره شلیک سربازان اسرائیلی به سوی زنان و کودکان فلسطینی که پرچم سفید با خود به همراه داشته اند مطرح شده است .
گروهی از سربازان اسرائیلی در نامه ای سرگشاده شهادت دادند که در جریان حمله ماه ژانویه به باریکه غزه یک هم رزم آنان به سوی یک زن و دو کودک بی دفاعش شلیک کرده و آن ها را همراه با یک زن کهنسال دیگر کشته است . در این نامه همچنین از خشونت شدید ارتش و تخریب بی دلیل خانه های غیرنظامیان فلسطینی گزارش داده شده . این نامه ابتدا در آکادمی نظامی اسحاق رابین توزیع شد و پس از آن در29 اسفند 1387 در روزنامه هاآرتص منتشر و در چند فرستنده رادیوئی پخش شد. پرسنل پزشکی کمیته صلیب سرخ جهانی و نیروهای سازمان ملل متحد نیز در بمباران وسیع ارتش اسرائیل مورد اصابت قرار گرفتند.
ارتش اسرائیل تاسیسات غیرنظامی خانه ها اماکن عمومی مدارس مساجد مراکز و ایستگاه های خبری زیرساختهای حیاتی از جمله شبکه توزیع آب و برق را به شدت تخریب کرده است که طبق حقوق بین الملل و کنوانسیونهای ژنو جنایت جنگی محسوب می شود.
اسرائیل تعدادی از بیمارستانهای غزه را در جریان جنگ 22 روزه بمباران و آنها را تخریب و تعداد زیادی از مریض ها و مجروحین بستری شده در آن بیمارستان ها را از بین برد . در 24 دی 1387 بیمارستان کاتولیکها در منطقه المغازی غزه توسط نیروی هوایی اسرائیل به طور کامل منهدم شد . در حالیکه بر اساس ماده 18 کنوانسیون چهارم ژنو بیمارستان ها و مراکز درمانی می بایست از هرگونه تجاوز به حریم بیمارستانها و مراکز درمانی ممنوع می باشد. ممانعت از حمل و نقل مجروحان برخلاف ماده 21 کنوانسیون چهارم ژنو ممانعت از رساندن دارو بر خلاف ماده 23 کنوانسیون چهارم ژنو از جرایم جنگی شناخته شده است .
در یازدهمین روز جنگ اسرائیل یک مدرسه ساخته شده توسط سازمان کمک به آوارگان ملل متحد در اردوگاه جبالیا را که عده ای از مردم در آن پناه گرفته بودند بمباران کرد که به کشته شدن 45 تن و مجروح شدن 40 تن دیگر از غیر نظامیان انجامید . بیش از 400 نفر در پی درگیری خیابانی بین سربازان اسرائیلی و جنگجویان حماس در ساختمان این مدرسه پناه گرفته بودند. خبرگزاری آلمان به نقل از اهالی اردوگاه اعلام کرد نیروهای حماس از نزدیکی این مدرسه به سربازان اسرائیلی شلیک کرده اند ولی اسرائیل اعلام کرد که نیروهای حماس در این مدرسه پناه گرفته بودند
28 دی 1387 شماری از خمپاره های تانک های ارتش اسرائیل به یک مدرسه در بیت لاهیا در شمال نوار غزه در حالی که چند صد نفر از اهالی ناحیه در آن پناه گرفته بودند اصابت کرد و چند تن از این افراد از جمله دو کودک کشته شدند.
در 14 دی 1387 یک مسجد در بیت لاهیا در هنگام نماز عصر مورد حمله قرار گرفت و در طول جنگ تعداد دیگری از مساجد توسط رژیم صهیونیستی اسرائیل تخریب شده است در حالیکه مساجد معمولا از اماکن غیرنظامی مورد حمایت هستند.
بند دوم ـ استفاده از فلسطینیان به عنوان سپر انسانی
عفو بین الملل طی گزارشی اعلام کرد که اسرائیل در عملیات های خود در غزه از غیرنظامیان از جمله کودکان به عنوان سپر انسانی استفاده کرده است چون آنها را وادار می کرده در خانه هایی که این نیروها به عنوان مواضع نظامی از آنها ) از یک کودک 11 ساله IDF استفاده می کرده اند بمانند . همچنین گزارشهایی نیز از استفاده نیروهای نظامی اسرائیل ( فلسطینی در 26 دی 1387 به عنوان سپر انسانی در مقابل حمله مبارزان فلسطینی به تانکهای ارتش اسرائیل منتشر شده است .
در روز 24 تیر 1388 گروهی از سربازان سابق ارتش اسرائیل که گروهی را به نام شکست سکوت تشکیل داده بودند گزارشی 110 صفحه ای منتشر کردند که در آن گزارشاتی مبنی بر استفاده تنی چند از سربازان اسرائیلی از شهروندان ساکن نوار غزه به عنوان سپر انسانی وجود دارد. گزارشاتی نیز مبتنی بر استفاده بعضی سربازان اسرائیلی از ماشینهای آمبولانس حمل مجروحان فلسطینی به عنوان سپر انسانی مخابره شده است . نیروهای اسرائیل در غزه وارد خانه برخی فلسطینی ها شده سکنه خانه را مجبور به اقامت در زیرزمین کردند و خود از این منازل به عنوان پایگاه نظامی و مقر تک تیراندازاها استفاده کردند و غیر نظامیان را به عنوان سپر انسانی مورد استفاده قرار دادند . این اقدام اسرائیل با مقررات ماده 24 کنوانسیون چهارم ژنو که مقرر می دارد طرفین متخاصم باید تدابیر لازم را اتخاذ کنند تا کودکان زیر 15 سال که بر اثر جنگ یتیم می شوند و یا از خانواده خود جدا می افتند به حال خود واگذاشته نشوند و در هر شرایطی تسهیلات لازم جهت نگهداری و انجام فرایض مذهبی و تربیتی آنان فراهم شود و به موجب ماده 77 پروتکل شماره یک کودکان باید مورد احترام خاص قرار گیرند و در برابر هرگونه هتک حرمت حمایت شوند . بند 7 ماده 51 پروتکل مذکور نیز استفاده از حضور یا تحریک غیر نظامیان جهت استتار هدفهای نظامی و یا تحت پوشش قرار دادن عملیات نظامی را ممنوع اعلام کرده است . نقض این مقررات و استفاده از کودکان به عنوان سپر انسانی نقض مقررات حقوق بین الملل بشر دوستانه و جنایت جنگی تلقی می شود.
اسرائیل در طول جنگ غزه طبق مقررات کنوانسیون های مربوط به حقوق بین الملل بشردوستانه 1286 لاهه و 1328 ژنو و پروتکل های آن ها وظیفه داشت بین اهداف نظامی و شخص نظامی و اهداف غیرنظامی و شخص غیرنظامی تفکیک قائل شود در حالیکه رژیم صهیونیستی در تهاجم خود به غزه با حمله به ساختمان مرکز بهداشت روانی غزه حمله به خانه های مسکونی و تخریب تعداد زیادی از آنها تدارک حملات کور علیه منازل و مکانهای غیرنظامی به ویژه کودکان و زنان حمله به مساجد که مردم غیرنظامی در آن پناه گرفته اند حمله به ساختمان های بسیاری در شهر غزه باعث نقض این بخش از اساسنامه دیوان کیفری بین المللی و مقررات معاهده 1286 لاهه و کنوانسیونهای 1328 لاهه شده است و طبق نص صریح ماده 8 اساسنامه دیوان کیفری بین المللی این عمل جنایت جنگی محسوب شده و مسئولیت کیفری رژیم صهیونیستی را موجب می شود. البته این رژیم مدعی شده است که حماس از مدارس مساجد و خانه های مسکونی برای ذخیره یا تولید مهمات راکت ها یا سایر سلاح ها فرماندهی یا کنترل مراکز اقامت مبارزان حماس برای حمله علیه شهرها یا نیروهای صهیونیستی استفاده می شده است ولی رژیم صهیونیستی اسرائیل دلایل و مستنداتی برای اثبات این ادعا ارائه نکرده است .
بند سوم ـ استفاده از سلاحهای ممنوعه
مطابق مقررات حقوق بشر دوستانه روشهای جنگی که صدمات بی مورد وارد ساخته و موجبات آلام غیر ضروری را فراهم آورد ممنوع است ; هرچند از سلاحهای مجاز استفاده شود. بر این اساس طرفهای درگیر نمی توانند از هر روشی برای جنگ استفاده نمایند و باید تا آنجا از زور استفاده شود که برای غلبه بر طرف مقابل لازم است . حمله و بمباران اماکن بدون حفاظ یا بدون دفاع حمله به بیمارستانها کلیساها مساجد و اماکن مذهبی مشابه ممنوع است . از سوی دیگر استفاده از اسلحه و ادوات جنگی که باعث صدمات بی مورد و آلام غیر ضروری می شود ممنوع است . براین اساس آن مقدار از زور باید بکار گرفته شود که برای غلبه بردشمن ضرورت دارد. عمده مقررات مربوط به سلاحهای ممنوعه در پروتکل اول سال 1356 آمده است ; ولی استفاده از نوع سلاح ممنوعه به عهده دولتهای تولید کننده و استفاده کننده گذاشته شده و آنان باید توجه نمایند که استفاده از چنین سلاحهایی با اصول حقوق بین الملل بشر دوستانه مغایرت نداشته باشد.
یوسف ابوالریش از مسئولان بیمارستانی در غزه فاش کرده است که ارتش اسرائیل در حملات خود خمپاره های فسفری بکار بسته است . او می گوید : " بدن مجروح شدگان چنان سوخته است که فقط فسفر سفید می توانسته عامل این سوختگی بوده باشد " . گفته می شود از اصابت این خمپاره ها دودی سفید بلند می شده است . دیده بان حقوق بشر نیز تایید کرد که اسرائیل در غزه از بمب های حاوی فسفر سفید استفاده کرده است .
بازرس ویژه فرستاده شده به غزه اظهار کرده است که اسرائیل در حمله به مرکز کمک رسانی سازمان ملل در تاریخ 26 دی از فسفر سفید استفاده کرده است . این در حالیست که در تاریخ مذکور 700 شهروند غیرنظامی در آن مرکز حضور داشته اند. اسرائیل همچنین از بمب های فسفر سفید در حمله به بیمارستانهای القدس و الوفا استفاده کرده است . اسرائیل کاربرد این نوع سلاح ها را رد کرده است اما سازمان ملل و بسیاری از نهادهای حقوق بشری (از جمله دیده بان حقوق بشر عفو بین الملل و غیره ) در گزارش های خود با استناد به دلایل و مستندات متقن از کاربرد سلاحهای نامتعارف توسط رژیم صهیونیستی اسرائیل علیه مردم غیرنظامی فلسطین در مناطق پرجمعیت غزه را مورد تائید قرار داده اند. آنها انفجار خمپاره های فسفری در محدوده اردوگاه آوارگان جبلیه را تائید کرده اند.
در طول سه هفته جنگ رژیم صهیونیستی از هلی کو پترها و هواپیماهای بدون سرنشین و هواپیماهای جنگی اف ـ 10 استفاده کرده است آثار و بقایای بمباران های هوایی در سراسر غزه از جمله خیابان ها زمین های بازی مدارس بیمارستانها و خانه های مسکونی توسط کمیته عفو بین الملل مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت این کمیته اعلام کرده است که کدها و علایم موجود بر روی بقایای این تسلیحات نشان می دهد که از تولیدات شرکت امریکایی رایتون هستند. دیدبان حقوق بشر در گزارش خود تاکید کرده است که نیروهای اسرائیلی مکررا مهمات حاوی فسفر سفید را در هوا بر فراز مناطق پرجمعیت منفجر کرده اند که منجر به کشته و مجروح شدن غیرنظامیان و ورود خسارت به اماکن و تاسیسات غیرنظامی شده است .
(فلز متراکم انفجاری ) مطرح Dime بنا برگزارش نشریه لوموند شکایتی درباره استفاده ارتش اسرائیل از سلاح شده است . برخی کشورهای عربی نیز به آژانس بین المللی انرژی اتمی شکایت کرده اند که اسرائیل در حمله به باریکه غزه گلوله هایی را به کار گرفته است که در ترکیب آنها اورانیوم ضعیف شده موجود است . خطر اصلی ناشی از اورانیوم ضعیف شده مسمومیتی است که ایجاد می کند. سم اکسید اورانیوم در هوا پراکنده می شود و محیط زیست را آلوده می کند. جذب آن بویژه باعث آسیب دیدگی کلیه می شود
طبق گزارش کمیته تحقیق سلاحهای نوین نیروهای اشغالگر رژیم صهیونیستی در جنگ غزه سلاحهای نامتعارف نوین را در قبال جمعیت غیرنظامی به کار برده اند. کمیته مزبور نهایتا به این نتیجه رسیده که رژیم صهیونیستی سلاحهای انفجاری حاوی ذرات فلزی متراکم بمب های ترموباریک بمب های خوشه ای سلاحهای حاوی اورانیون و فسفر سفید و دیگر انواع سلاحهای نوین را به کار برده است .
پروتکل سوم کنوانسیون مربوط به سلاحهای متعارف ممنوعیت ها و محدودیت های کاربرد سلاحهای آتش زا را در بر می گیرد. بر اساس این پروتکل سلاح آتش زا به هر سلاح یا مهماتی اطلاق می گردد که به دلیل وجود شعله حرارت یا آمیخته ای از آنها یا انجام واکنش شیمیایی ناشی از مواد منجر به آتش گرفتن اهداف یا ایجاد سوختگی بر بدن افراد می شود. بر طبق این تعریف فسفر سفید یکی از سلاحهای آتش زا محسوب می گردد.
مبحث دوم ـ جنایت نسل کشی (ژنوسید)
کشتار دسته جمعی و هر عمل غیر انسانی که علیه ملت ها به دلایل سیاسی نژادی یا مذهبی صورت می گیرد در زمره جنایت علیه بشریت محسوب می شود. جنایات واقع شده در این بخش عمدتا " بر مبنای تعریفی است که در مواد 2 و3 کنوانسیون پیشگیری و مجازات جنایت ژنوسید مورخ 19 آذر 1327 ارائه شده است که در رفتار اسرائیل در جنگ 22 روزه غزه به شرح زیر عینیت یافت :
1 ـ قتل اعضای یک گروه ; اتفاقی که هر لحظه شاهد آن بودیم و بند 2 قطعنامه شورای حقوق بشر (مورخ 22 دی 1387 ) به آن اشاره کرده و همچنین این موضوع در گزارش اجلاسیه ویژه اضطراری 16 دی 1387 مجمع عمومی مورد تاکید واقع شده و در آن گزارش آمده است بیش از هزار نفر کشته شده اند که از این تعداد 1 3 آنها کودک بوده اند .
2 ـ ایراد صدمه شدید به سلامت جسمی یا روحی یک گروه ; در جای جای گزارش اجلاسیه ویژه اضطراری مجمع عمومی در تاریخ 16 دی 1387 و قطعنامه شورای حقوق بشر ایراد صدمات جسمی مشهود است .
3 ـ قرار دادن عمومی گروه در معرض وضعیت نامناسب که منتهی به زوال قوای جسمی کلی یا جزیی آنها باشد; از محاصره طولانی مدت که در نوار غزه واقع شد می توان به خوبی به این مساله پی برد. ضمنا در گزارش اجلاسیه ویژه اضطراری 16 دی 1387 مجمع عمومی (پاراگراف چهار از صفحه اول ) این موضوع چنین مورد تاکید قرار گرفته است ; این حقیقت دارد که مردم غزه زندانی شده اند و نمی توانند آن منطقه را ترک کرده یا حتی فرار کنند و هیچ جایی برای پنهان شدن در برابر حملات ندارند. موارد مذکور باید همراه با قصد و نیت باشد که از سخنرانی ها و موضع گیری های مقامات اسرائیلی به راحتی می توان به وجود قصد نابود کردن گروه خاص در غزه پی برد. لازم به ذکر است که بر اساس رای حمله به شهر زمانی که نظامیان و غیرنظامیان در آن مستقرند و غیرنظامیان در خانه های خود پناه گرفته اند می تواند دلیلی بر وجود قصد خاص ژنوسید باشد.
نتیجه گیری
جنگ 22 روزه رژیم صهیونیستی اسرائیل علیه غزه میدان آزمون قواعد و مقررات بین المللی بوده است . در این آزمون حقوق بین الملل مردود صحنه بود. نهادها و سازمانهای بین المللی مراقبین و ناظرین بی خاصیت این عرصه بودند که متاسفانه جز تماشای نقض حقوق بین الملل از سوی یکی از تابعین آن یعنی رژیم صهیونیستی اقدام موثری را که ذاتا و بر حسب وظیفه بر عهده شان گذاشته شده است انجام ندادند و بدینسان ما شاهد درد و رنج هزاران انسان از زن و مرد و کودک در نوار غزه بودیم . رژیم صهیونیستی علیرغم عضویتش در کنوانسیون های 1286 لاهه و کنوانسیونهای 1328 ژنو و علیرغم شمول قواعد عرفی متعدد بر اثر بمباران های کورکورانه افراد غیر نظامی غزه اعم از زن و مرد و کودک و اموال خصوصی غیر نظامیان غزه اعم از خانه مسکونی و محل اشتغال آنها و اموال عمومی اعم از مدارس مساجد و بیمارستانها و دانشگاهها از هوا زمین و دریا مرتکب نقض حقوق بین الملل بشردوستانه شده است که براساس حقوق بین الملل موضوعه و حقوق بین الملل عرفی اینگونه اقدامات و نیز بکار گیری سلاحهای ممنوعه جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت خوانده می شود.
بنابر این علاوه بر جنایت بین المللی که در اثر تجاوز به یک کشور و نقض اصل منع توسل به زور صورت می گیرد چنانچه متجاوزان به هنگام مخاصمه مسلحانه و درگیری نظامی مقررات جنگ را نادیده بگیرند مرتکب " جنایت جنگی " نیز شده اند. جنایات جنگی عبارت است از نقض فاحش قواعد و مقررات حقوق مخاصمات مسلحانه . این مقررات در عهدنامه های چهارگانه ژنو 1929 و پروتکلهای الحاقی شماره های 1 و2 سال 1356 و نیز در قواعد و عرفهای مسلم حقوق بین الملل حاکم بر حقوق مخاصمات مسلحانه انعکاس یافته است . جنایات ارتکابی علیه افراد غیر نظامی جنایات ارتکابی علیه مجروحان و اسیران جنگی غارت اموال عمومی یا خصوصی در زمان جنگ بمباران و تخریب شهرها و روستاها و اهداف غیر نظامی دشمن که فاقد ضرورت نظامی باشد در زمره جنایات جنگی قرار می گیرند.
قاضی ریچارد گولداستون رییس هیئت تحقیق در جمع خبرنگاران در مقر سازمان ملل در شهر نیویورک گفت ما به این نتیجه رسیدیم که بر اساس حقایق یافته شده مدارک محکمی دال بر نقض جدی و مکرر حقوق بین الملل هم حقوق بشر دوستانه و قانون حقوق بشر به وسیله اسرائیل طی عملیات نظامی در غزه صورت گرفته است . این هیئت به این ) مرتکب اقداماتی شامل جنایات جنگی و به نحوی در بعضی IDF نتیجه رسیده است که " نیروهای دفاعی اسرائیل " ( موارد جنایت علیه بشریت شده است . در این گزارش آمده است عملکرد نیروهای مسلح اسرائیل مبتنی بر نقض فاحش کنوانسیون چهارم ژنو در رابطه با قتل های خود سرانه و به گونه ای خودسرانه موجب رنج بسیار مردم مورد حمایت همچنین ظهور مسئولیت جنایی فردی بوده است . گزارش می افزاید شهروندان فلسطینی را هدف مستقیم قراردادن و به گونه ای خود سرانه کشتن آنان نقض حق حیات است . این گزارش در ادامه از " سیاست نظام مند و عمدی از جانب نیروهای مسلح اسرائیل برای هدف قرار دادن مکان های صنعتی و تاسیسات آب و استفاده از شهروندان فلسطینی به عنوان سپر انسانی انتقاد کرده است . در باره اهداف و خط مشی عملیات نظامی اسرائیل هیئت به این نتیجه رسیده است که طراحان نظامی عمدا پیرو دکترینی بودند مبتنی بر " استفاده از نیروی غیر متجانس و ایجاد خسارت شدید تخریب دارایی شخصی و زیر ساخت ها و تحمیل رنج به جمعیت شهروندان " . به عنوان مثال ایشان توضیح داد که یکی از این حوادث حمله خمپاره ای به مسجدی در غزه در زمان نماز بود که موجب مرگ 15 نفر و زخمی شدن تعداد دیگری گردید. قاضی گولد استون گفت حتی اگر اتهامات مبنی بر اینکه مسجد به عنوان پناهگاه گروه نظامی مورد استفاده قرار می گرفته و سلاح در آنجا انبار شده بوده صحیح بوده باشد همچنان تحت قوانین بین المللی " حمله خمپاره ای به نمازگزاران در مسجد هیچ توجیهی ندارد " زیرا می شده به مسجد در شب که هیچ فردی درآنجا نیست حمله کرد. علاوه بر اینها رژیم صهیونیستی مکررا از سلاحهای ممنوعه از جمله بمبهای حاوی فسفر سفید بمبهای خوشه ای و سلاحهای انفجاری حاوی ذرات فلزی متراکم علیه مردم غزه استفاده کرده است که از مصادیق بارز جنایات جنگی می باشند و طراحان فرماندهان افسران سربازان و کلیه افرادی که به هرنحوی و به هر میزان در ارتکاب اینگونه جنایات جنگی سهم داشته باشند بایستی بدوا در محاکم رژیم صهیونیستی تعقیب محاکمه و مجازات بشوند و اگر در داخل این رژیم اقدامی در این راستا صورت نگیرد هریک از کشورهای عضو جامعه بین المللی می توانند آنها را محاکمه و درصورت دسترسی مورد مجازات قرار بدهند. ضمن اینکه جنایتکاران جنگی از طریق دیوان کیفری بین المللی نیز قابل پیگرد محاکمه و مجازات می باشند.
ماده 53 کنوانسیون چهارم ژنو رژیم صهیونیستی را به عنوان یک نیروی اشغالگر در غزه از تخریب اموال فلسطینی ها منع کرده است در حالیکه این رژیم عمدا با بمباران هوایی آتش توپخانه ها موجب تخریب گسترده اموال غیرنظامیان و اماکن غیر نظامی و خانه های مسکونی در نوار غزه شده است که این اقدام بر اساس ماده 147 کنوانسیون چهارم ژنو جنایت جنگی می باشد
گروهی از سربازان اسرائیلی در نامه ای سرگشاده شهادت دادند که در جریان حمله ماه ژانویه به باریکه غزه یک هم رزم آنان به سوی یک زن و دو کودک بی دفاعش شلیک کرده و آن ها را همراه با یک زن کهنسال دیگر کشته است . در این نامه همچنین از خشونت شدید ارتش و تخریب بی دلیل خانه های غیرنظامیان فلسطینی گزارش داده شده
بازرس ویژه فرستاده شده به غزه اظهار کرده است که اسرائیل در حمله به مرکز کمک رسانی سازمان ملل در تاریخ 26 دی از فسفر سفید استفاده کرده است . این در حالیست که در تاریخ مذکور 700 شهروند غیرنظامی در آن مرکز حضور داشته اند
رژیم صهیونیستی طی جنگ 22 روزه مجموعه متنوعی از قواعد بنیادین بین المللی از جمله موازین حقوق بشر و حقوق بشردوستانه را در سطحی بسیار گسترده مرتکب شد به طوریکه می توان تقریبا تمامی نمونه های زیر پاگذاشتن قواعد امره و اصول شناخته شده بین المللی را یکجا مورد مشاهده و بررسی قرار داد
اسراییل بر خلاف تعهدات بین المللی خود در خصوص سرزمین های اشغالی و بر خلاف اصل ممنوعیت توسل به زور جنگ علیه غزه را 7 دی 1387 با نام عملیاتی " عملیات سرب گداخته " آغاز کرد و این جنگ تا 28 دی 1387 به طول انجامید. در این جنگ نابرابر اسراییل ضمن ارتکاب جنایات علیه صلح به خاطر نقض صلح و شروع جنگ تجاوزکارانه مرتکب جنایات علیه بشریت و جنایات جنگی شد که این امر در گزارش سازمانهای بین المللی به ویژه در گزارش کمیته حقیقت یاب سازمان ملل متحد به ریاست گلدستون اثبات شده است
نویسنده:سیرالله مرادی نوده