معرفی وبلاگ
دسته
آرشیو
آمار وبلاگ
تعداد بازدید : 4364728
تعداد نوشته ها : 10297
تعداد نظرات : 319
Rss
طراح قالب
مهدي يوسفي
امروزه مصرف روزافزون کاغذ در کشور ایران و در پی آن، ایجاد فشار بیش از حد بر جنگل‌ها و محیط زیست در سطح جهان، خود دلیلی بر ایجاد بار مالی بر دولت‌ها گردیده است که توجه و اهتمام به صرفه‌جویی و اصلاح الگوی تولید و مصرف در این بخش برای تعدیل روند استفاده‌های افراط‌آمیز و بر خلاف اهداف توسعه پایدار، ضروری می‌باشد. از جمله پیامدهای منفی که در صورت عدم توجه و تغییرات اساسی در این حیطه به وجود خواهد آمد، با توجه به مصرف 600 هزار تنی کاغذ در کشور ایران که 90 درصد آن از طریق واردات و با صرف هزینه‌ای معادل یک میلیون و دویست هزار ریال (1200000) برای هر تن صورت می‌پذیرد، می‌توان به تخریب بیش از حد جنگل‌ها- با مصرف 3 تا 6 متر مکعب از تنه درختان، به ازاء هر تن تولید خمیر کاغذ- و آثار سوء و مخرب دیگر این جنگل تراشی‌ها اشاره نمود. بنابراین، ایجاد زیر ساخت‌های مفید و ارائه راهکارهای مفیدتر، برای مقابله با این روند مصرف افراط‌آمیز در برنامه‌ریزی‌های کلان پیش رو در افق‌های آینده را به امری غیر قابل انکار مبدل ساخته است.
در صورت عدم توجه به زیر ساخت‌ها و ادامه روند کنونی تولید و مصرف سالانه کاغذ در کشور ایران، ضربه بسیار مهلکی بر محیط زیست، اقتصاد و رفاه اجتماعی وارد می‌شود. از این رو، مدنظر قرار دادن تغییر در الگوی تولید و مصرف و دیگر برنامه‌های زیر بنایی در این بخش می‌تواند کشور ایران را در تولید کاغذ به خودکفایی برساند و حتی به صادرات این محصول بر خلاف روند کنونی نیز کمک کند.
وضعیت جنگل‌ها و خطر تخریب آنها در جهان
در جهان حدود 3.866میلیارد هکتار جنگل وجود دارد که از این مقدار 95 درصد، جنگل‌های طبیعی و 5% دیگر از این جنگل‌ها به صورت دست کاشت می‌باشند، طبق آمار به دست آمده در سال 1996، بر مبنای جمعیت جهان برای هر نفر تنها 7% درصد هکتار پوشش جنگل برآورد شده است که با رشد جمعیت و افزایش جنگل تراشی، این نرخ به 46% کاهش یافته است که طبق این تخمین احتمال کاهش 34 درصدی تا سال 2025 پیش بینی می‌شود. یعنی تقریباً در هر سال تخریب در جنگل‌های طبیعی 9.4میلیون هکتار خواهد بود و جالب این که این مقدار در سال از لحاظ وسعت دو برابر کشور سویس می‌باشد. اما این تخریب در کشور ایران سرانه هر فرد 2% هکتار سطح پوشش جنگل می‌باشد، معادل 142 هزار هکتار برآورده شده است. از جمله دیگر پیامدهای این جنگل تراشی‌های بی‌رویه می‌توان به تغییرات اقلیمی، تغییر در الگوی بارندگی، تغییر درجه حرارت، فرسایش خاک، کاهش ظرفیت جذب خاک، تاثیر بر چرخه کربن و اکسیژن و وقوع سیلاب‌های خطرناک، خشک‌سالی، افزایش سرعت باد، مهاجرت و فقر و ... را در سطح جهان اشاره نمود.
وضعیت کاغذ در ایران
پس از این که چینی‌ها- توسط شخصی بنام تاسی لون- در سال 1390 کاغذ را اختراع کردند و نظر به این که در سال 610 میلادی کاغذ وارد ایران شده، و صنعت آن نیز در قرن هفتم هجری در ایران وجود داشته و نیز در سال 1344 اولین کارخانه تولید کاغذ در هفت تپه خوزستان افتتاح شده است، اما امروزه کشور ایران در این زمینه هنوز مصرف کننده‌ای بیش نیست. این در حالی است که طبق گزارش سازمان خوار و بار و کشاورزی جهان (FAO) ایران سالانه 600 هزار تن مصرف کاغذ دارد که حدود 91 درصد آن، یعنی 500 هزار تن در سال از طریق واردات تامین می‌شود که طبق پیش‌بینی و با این روند مصرف کنونی، کشور ایران تا سال 1390 به مصرفی عادل یک میلیون تن در سال خواهد رسید که یک انفجار نفی در مصرف تلقی می‌شود.
هزینه هر تن خمیر کاغذ از تنه درختان معادل یک میلیون و دویست هزار ریال (1200000) می‌باشد و این هزینه در قبال هر تن باگاس- حاصل تفاله نیشکر- (به عنوان جایگزین مناسب به جای چوب) 140000 ریال می‌باشد- که از لحاظ هزینه هم هر تن باگاس هزینه‌ای معادل چوب باشد. جایگزین‌های دیگری وجود دارد، اما در این بحث به باگاس به عنوان نمونه بسنده گردیده است.
خطر عمده این است که تولید هر تن خمیر کاغذ معادل استفاده از 3 تا 6 متر مکعب چوب جنگلی، یا به عبارت دیگر قطع 12 تا 18 درخت برای این میزان تولید می‌باشد و این تخریب جنگل‌ها و بی توجهی به این امر، به گونه‌ای است که مصرف کاغذ مقوا و کارتن توسط هر ایرانی 240 کیلوگرم می‌باشد که شهر تهران هم اکنون به تنهایی روزانه 450 تن کاغذ را به عنوان زباله دور می‌ریزند که نیاز به تفکیک از مبدا و ایجاد کارخانه‌های بازیافت کاغذ و آموزش در این زمینه را باید به صورت جدی مد نظر قرار داد.
نتیجه
در ایران صنعت تبدیل تفاله نیشکر (باگاس حاصل از آن) به عنوان عامل مکمل برای جلوگیری از استفاده افراط‌آمیز، به جای چوب در نتیجه قطع بی‌رویه اشجار وجود ندارد، که این امر سبب می‌شود بجای 1.6 تن باگاس، باید حدود 1270000 متر مکعب چوب مصرف گردد که این مقدار معادل تخریب سالانه 457 هزار هکتار جنگل در جهان و 142 هزار هکتار در کشور ایران می‌باشد.
در کشور ایران سالانه 9% درآمد ناخالص ملی، یعنی 80 هزار میلیارد ریال در اثر خسارات زیست محیطی از دست می‌رود که در بخش مورد نظر سالانه 22 هزار و 600 میلیارد ریال خسارت به بار می‌آورد.
در نتیجه امروزه نظر به بحث اقتصادی و هزینه‌ای هر تن خمیر کاغذ از تنه درختان و آثار سوء اقتصادی و زیست محیطی آن ایجاد زمینه برای تولید باگاس را ضروری ساخته است. لازم به ذکر می‌باشد که هر تن باگاس قابل تبدیل به 5/4 تن خمیر کاغذ سفید می‌باشد و از هر 1.5 تن باگاس خشک نیز می‌توان یک متر مکعب تخته خرده چوب تولید نمود.
با در نظر گرفتن این تفاوت‌ها، می‌بایست با زیر کشت بردن تمام ظرفیت تولیدی نیشکر در کشور- که امروزه با وجود 800 هزار هکتار زمین مستعد برای تولید باگاس، تنها 280 هزار هکتار در استان خوزستان زیر کشت این محصول رفته است- باید به خودکفایی و حتی صادرات این محصول (کاغذ) در آینده نزدیک با ایجاد زمینه های مورد نیاز و کارخانه‌های مبدل باگاس به خمیر چوب اندیشید، اما علاوه بر جنبه تولید، باید روند مصرف این محصول در کشور نیز دچار تغییراتی جدی گردد که در این حیطه و در پی گسترش روزافزون فناوری اطلاعات، باید به فکر تغییرات جدی در نحوه آموزش در مدارس و نحوه مکاتبات در نهادهای دولتی- با توجه به سادگی اعمال قانون و سرعت اجرای قانون و ضابطه‌مند بودن این مراکز- بود و در سایر بخش‌های مصرف کننده به جای روش‌های سنتی می‌توان با بکارگیری فناوری اطلاعات و آموزش به صورت رایانه‌ای در مدارس صورت پذیرد و نیز گسترش و سرعت بخشیدن به استفاده از سیستم‌های الکترونیکی در مکاتبات بین اداری که هم اکنون در حال اجراست و حتی به اشتراک گذاشتن گسترده استفاده از روزنامه برای مشترکین از طریق ارسال به ایمیل‌های شخصی به جای استفاده از روزنامه برای مشترکین از طریق ارسال به ایمیل‌های شخصی به جای استفاده از کاغذ و ... را می‌توان به عنوان اصلاحاتی مفید و اساسی در الگوهای مصرفی و تغییر در روش‌های استفاده سنتی گام‌های به مراتب موثر و تعدیل‌کننده‌تر در امر مصرف برداشت و با آگاهی و برنامه‌ریزی صحیح، کشور را به سمت توسعه پایدار در تمام ابعاد سوق داد و در افق‌های پیش رو با آموزش ایجاد زیر ساخت‌های مناسب از هدر رفت سرمایه‌های ملی تا حد قابل توجهی ممانعت به عمل آورد، و به صادرات کاغذ نیز در آینده‌های نه چندان دور اندیشید.
پیشنهادات
در مبنای آمار و نتایج مذکور، اصلاح و تغییر در زیر ساخت‌های مورد استفاده به شرح ذیل برای فائق آمدن بر روند کنونی تولید و مصرف کاغذ در کشور ایران- تا حد امکان- پیشنهاد می‌گردد:
1. زیر کشت بردن اراضی مستعد برای تولید نیشکر(باگاس)
2. ایجاد صنعت ورد نیاز برای تبدیل باگاس به کاغذ
3. جایگزینی باگاس به جای چوب برای تولید کاغذ
4. توجه ب بخش بازیافت کاغذ، با ایجاد کارخانه‌هایی با حمایت دولت در این زینه
5. تفکیک از مبدا، بخصوص در نهادهای دولتی (بخش‌های با مصرف مشخص و ثابت)
6. استفاده از مکاتبات الکترونیکی در ادارات
7. استفاده از بردهای الکترونیک تبلیغاتی در سطح شهرها (تحت نظر ارگان‌های مشخص)، بخصوص برای تبلیغات ادارات و انتخابات مختلف در کشور
8. آموزش و فرهنگ‌سازی
9. ارسال روزنامه برای افراد و مراکز متقاضی به طریق الکترونیک
10. گسترش بیشتر و تسهیل استفاده از فناوری الکترونیک برای عموم
11. بالا بردن قدرت خرید رایانه برای استفاده تمام اقشار جامعه
12. فراهم آوردن زمینه برای ورود بخش خصوصی، برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف برای ارائه خدمات بهتر ارزان‌تر به جهت وجود رقابت در این بخش
منابع و ماخذ
1.سعید،ارسطو(1374)و مبانی اقتصادی- علمی اداره جنگل- ناشر، دانشگاه تهران
2.مجنونیان، هنریک(1387).راهبردها و معاهدات جهانی حفاظت از طبیعت و نابع زنده. ناشر سازمان حفاظت محیط زیست
3.شهریاری، قربان(1388). خسارات سالانه به محیط زیست، روزنامه جام جم شماره 2587، ص13.
علی سالاروند،کارمند اداره حفاظت محیط زیست شهرستان ازنا، لرستان
سعدی سالاروند، رئیس شبکه بهداشت و درمان شهرستان درود،لرستان
در صورت عدم توجه به زیر ساخت‌ها و ادامه روند کنونی تولید و مصرف سالانه کاغذ در کشور ایران، ضربه بسیار مهلکی بر محیط زیست، اقتصاد و رفاه اجتماعی وارد می‌شود. از این رو، مدنظر قرار دادن تغییر در الگوی تولید و مصرف و دیگر برنامه‌های زیر بنایی در این بخش می‌تواند کشور ایران را در تولید کاغذ به خودکفایی برساند و حتی به صادرات این محصول بر خلاف روند کنونی نیز کمک کند.
وضعیت جنگل‌ها و خطر تخریب آنها در جهان
در جهان حدود 3.866میلیارد هکتار جنگل وجود دارد که از این مقدار 95 درصد، جنگل‌های طبیعی و 5% دیگر از این جنگل‌ها به صورت دست کاشت می‌باشند، طبق آمار به دست آمده در سال 1996، بر مبنای جمعیت جهان برای هر نفر تنها 7% درصد هکتار پوشش جنگل برآورد شده است که با رشد جمعیت و افزایش جنگل تراشی، این نرخ به 46% کاهش یافته است که طبق این تخمین احتمال کاهش 34 درصدی تا سال 2025 پیش بینی می‌شود. یعنی تقریباً در هر سال تخریب در جنگل‌های طبیعی 9.4میلیون هکتار خواهد بود و جالب این که این مقدار در سال از لحاظ وسعت دو برابر کشور سویس می‌باشد. اما این تخریب در کشور ایران سرانه هر فرد 2% هکتار سطح پوشش جنگل می‌باشد، معادل 142 هزار هکتار برآورده شده است. از جمله دیگر پیامدهای این جنگل تراشی‌های بی‌رویه می‌توان به تغییرات اقلیمی، تغییر در الگوی بارندگی، تغییر درجه حرارت، فرسایش خاک، کاهش ظرفیت جذب خاک، تاثیر بر چرخه کربن و اکسیژن و وقوع سیلاب‌های خطرناک، خشک‌سالی، افزایش سرعت باد، مهاجرت و فقر و ... را در سطح جهان اشاره نمود.
وضعیت کاغذ در ایران
پس از این که چینی‌ها- توسط شخصی بنام تاسی لون- در سال 1390 کاغذ را اختراع کردند و نظر به این که در سال 610 میلادی کاغذ وارد ایران شده، و صنعت آن نیز در قرن هفتم هجری در ایران وجود داشته و نیز در سال 1344 اولین کارخانه تولید کاغذ در هفت تپه خوزستان افتتاح شده است، اما امروزه کشور ایران در این زمینه هنوز مصرف کننده‌ای بیش نیست. این در حالی است که طبق گزارش سازمان خوار و بار و کشاورزی جهان (FAO) ایران سالانه 600 هزار تن مصرف کاغذ دارد که حدود 91 درصد آن، یعنی 500 هزار تن در سال از طریق واردات تامین می‌شود که طبق پیش‌بینی و با این روند مصرف کنونی، کشور ایران تا سال 1390 به مصرفی عادل یک میلیون تن در سال خواهد رسید که یک انفجار نفی در مصرف تلقی می‌شود.
هزینه هر تن خمیر کاغذ از تنه درختان معادل یک میلیون و دویست هزار ریال (1200000) می‌باشد و این هزینه در قبال هر تن باگاس- حاصل تفاله نیشکر- (به عنوان جایگزین مناسب به جای چوب) 140000 ریال می‌باشد- که از لحاظ هزینه هم هر تن باگاس هزینه‌ای معادل چوب باشد. جایگزین‌های دیگری وجود دارد، اما در این بحث به باگاس به عنوان نمونه بسنده گردیده است.
خطر عمده این است که تولید هر تن خمیر کاغذ معادل استفاده از 3 تا 6 متر مکعب چوب جنگلی، یا به عبارت دیگر قطع 12 تا 18 درخت برای این میزان تولید می‌باشد و این تخریب جنگل‌ها و بی توجهی به این امر، به گونه‌ای است که مصرف کاغذ مقوا و کارتن توسط هر ایرانی 240 کیلوگرم می‌باشد که شهر تهران هم اکنون به تنهایی روزانه 450 تن کاغذ را به عنوان زباله دور می‌ریزند که نیاز به تفکیک از مبدا و ایجاد کارخانه‌های بازیافت کاغذ و آموزش در این زمینه را باید به صورت جدی مد نظر قرار داد.
نتیجه
در ایران صنعت تبدیل تفاله نیشکر (باگاس حاصل از آن) به عنوان عامل مکمل برای جلوگیری از استفاده افراط‌آمیز، به جای چوب در نتیجه قطع بی‌رویه اشجار وجود ندارد، که این امر سبب می‌شود بجای 1.6 تن باگاس، باید حدود 1270000 متر مکعب چوب مصرف گردد که این مقدار معادل تخریب سالانه 457 هزار هکتار جنگل در جهان و 142 هزار هکتار در کشور ایران می‌باشد.
در کشور ایران سالانه 9% درآمد ناخالص ملی، یعنی 80 هزار میلیارد ریال در اثر خسارات زیست محیطی از دست می‌رود که در بخش مورد نظر سالانه 22 هزار و 600 میلیارد ریال خسارت به بار می‌آورد.
در نتیجه امروزه نظر به بحث اقتصادی و هزینه‌ای هر تن خمیر کاغذ از تنه درختان و آثار سوء اقتصادی و زیست محیطی آن ایجاد زمینه برای تولید باگاس را ضروری ساخته است. لازم به ذکر می‌باشد که هر تن باگاس قابل تبدیل به 5/4 تن خمیر کاغذ سفید می‌باشد و از هر 1.5 تن باگاس خشک نیز می‌توان یک متر مکعب تخته خرده چوب تولید نمود.
با در نظر گرفتن این تفاوت‌ها، می‌بایست با زیر کشت بردن تمام ظرفیت تولیدی نیشکر در کشور- که امروزه با وجود 800 هزار هکتار زمین مستعد برای تولید باگاس، تنها 280 هزار هکتار در استان خوزستان زیر کشت این محصول رفته است- باید به خودکفایی و حتی صادرات این محصول (کاغذ) در آینده نزدیک با ایجاد زمینه های مورد نیاز و کارخانه‌های مبدل باگاس به خمیر چوب اندیشید، اما علاوه بر جنبه تولید، باید روند مصرف این محصول در کشور نیز دچار تغییراتی جدی گردد که در این حیطه و در پی گسترش روزافزون فناوری اطلاعات، باید به فکر تغییرات جدی در نحوه آموزش در مدارس و نحوه مکاتبات در نهادهای دولتی- با توجه به سادگی اعمال قانون و سرعت اجرای قانون و ضابطه‌مند بودن این مراکز- بود و در سایر بخش‌های مصرف کننده به جای روش‌های سنتی می‌توان با بکارگیری فناوری اطلاعات و آموزش به صورت رایانه‌ای در مدارس صورت پذیرد و نیز گسترش و سرعت بخشیدن به استفاده از سیستم‌های الکترونیکی در مکاتبات بین اداری که هم اکنون در حال اجراست و حتی به اشتراک گذاشتن گسترده استفاده از روزنامه برای مشترکین از طریق ارسال به ایمیل‌های شخصی به جای استفاده از روزنامه برای مشترکین از طریق ارسال به ایمیل‌های شخصی به جای استفاده از کاغذ و ... را می‌توان به عنوان اصلاحاتی مفید و اساسی در الگوهای مصرفی و تغییر در روش‌های استفاده سنتی گام‌های به مراتب موثر و تعدیل‌کننده‌تر در امر مصرف برداشت و با آگاهی و برنامه‌ریزی صحیح، کشور را به سمت توسعه پایدار در تمام ابعاد سوق داد و در افق‌های پیش رو با آموزش ایجاد زیر ساخت‌های مناسب از هدر رفت سرمایه‌های ملی تا حد قابل توجهی ممانعت به عمل آورد، و به صادرات کاغذ نیز در آینده‌های نه چندان دور اندیشید.
پیشنهادات
در مبنای آمار و نتایج مذکور، اصلاح و تغییر در زیر ساخت‌های مورد استفاده به شرح ذیل برای فائق آمدن بر روند کنونی تولید و مصرف کاغذ در کشور ایران- تا حد امکان- پیشنهاد می‌گردد:
1. زیر کشت بردن اراضی مستعد برای تولید نیشکر(باگاس)
2. ایجاد صنعت ورد نیاز برای تبدیل باگاس به کاغذ
3. جایگزینی باگاس به جای چوب برای تولید کاغذ
4. توجه ب بخش بازیافت کاغذ، با ایجاد کارخانه‌هایی با حمایت دولت در این زینه
5. تفکیک از مبدا، بخصوص در نهادهای دولتی (بخش‌های با مصرف مشخص و ثابت)
6. استفاده از مکاتبات الکترونیکی در ادارات
7. استفاده از بردهای الکترونیک تبلیغاتی در سطح شهرها (تحت نظر ارگان‌های مشخص)، بخصوص برای تبلیغات ادارات و انتخابات مختلف در کشور
8. آموزش و فرهنگ‌سازی
9. ارسال روزنامه برای افراد و مراکز متقاضی به طریق الکترونیک
10. گسترش بیشتر و تسهیل استفاده از فناوری الکترونیک برای عموم
11. بالا بردن قدرت خرید رایانه برای استفاده تمام اقشار جامعه
12. فراهم آوردن زمینه برای ورود بخش خصوصی، برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف برای ارائه خدمات بهتر ارزان‌تر به جهت وجود رقابت در این بخش
منابع و ماخذ
1.سعید،ارسطو(1374)و مبانی اقتصادی- علمی اداره جنگل- ناشر، دانشگاه تهران
2.مجنونیان، هنریک(1387).راهبردها و معاهدات جهانی حفاظت از طبیعت و نابع زنده. ناشر سازمان حفاظت محیط زیست
3.شهریاری، قربان(1388). خسارات سالانه به محیط زیست، روزنامه جام جم شماره 2587، ص13.
علی سالاروند،کارمند اداره حفاظت محیط زیست شهرستان ازنا، لرستان
سعدی سالاروند، رئیس شبکه بهداشت و درمان شهرستان درود،لرستان