مرکز مطالعات راهبردی و بینالملل آمریکا (CSIS) به تازگی گزارشی را درباره ایران به قلم "آنتونی کوردزمن " ریاست این مرکز منتشر کرده است.
این گزارش تحت عنوان "ایران، خلیج فارس و رقابت راهبردی " گزینههای مختلفی را در رابطه با موضوع ایران، خلیج فارس و رقابت استراتژیک در منطقه خلیج فارس مورد بررسی قرار میدهد.
در این بخش از گزارش به بررسی گزینههای ایران در راستای قدرت نامتقارن پرداخته شده است و نفوذ ایران در منطقه بخصوص عراق و مناطق شرقی دریای مدیترانه را در راستای این قدرت نامتقارن ارزیابی می کند.
این گزارش همچنین تاکید میکند که بالا رفتن توان نامتقارن ایران تا اندازه زیادی برطرف کننده ضعفها در جنگ منظم در برابر دشمنهای دارای توان نظامی بالا به شمار میرود.
خبرگزاری فارس با توجه به حساسیت موضوع اقدام به تهیه و ترجمه این گزارش کرده است. برخی تعابیر نادرست و افراطی مطرح شده در این گزارش برای حفظ اصالت ترجمه است.
بخش هفتم این گزارش به شرح زیر است:
ایران، خلیج فارس و رقابت راهبردی: جنگ نامتقارن
چالشهایی که جنگ نامتقارن به همراه دارد عبارتند از: ارعاب، بازدارندگی و توان رزمی
تهدیدات احتمالی خارجی از جمله مناقشات غیررسمی هستند
- تهدید مستقیم یا غیرمستقیم به استفاده از زور
- استفاده از قوای نامنظم چریکی و دست زدن به حملات نامتقارن
- ایجاد مناقشه با استفاده از جنبشهای تروریستی [!] و تندرو یا بهرهگرفتن از تنشهای قومی، فرقهای، طایفهای یا قبیلهای منطقهای
- انتقال تسلیحات، آموزش این قوا در کشور میزبان، استفاده از عناصر سری مانند نیروهای سپاه قدس
- ایجاد دردسر و فرسایش در نیروهای نظامی دیگر کشورها با حملات، درگیریها و حوادث موضعی
- حملات محدود اما موثر برای افزایش میزان ریسک و رعب در دیگر کشورها
- حمله به نقاط یا زیرساختهای حساس
موقعیت راهبردی ایران
گزارش مدیر سازمان اطلاعات ملی آمریکا، ارزیابی سالانه از تهدیدات، جمعبندی ارایه شده از سوی جامعه اطلاعاتی آمریکا به کمیته اطلاعات سنای این کشور در تاریخ دوم فوریه 2010
- ایران: اتوریته فزاینده و تلاشها برای افزایش نفوذ منطقهای
دولت ایران در تابستان گذشته با چالش عمده سیاسی مواجه گشت وقتی که شائبه تقلب در انتخابات ریاست جمهوری خرداد سال گذشته موجب تظاهرات گسترده و نزاع درونی در میان نخبگان نظام ایران گشت. محافظهکاران با مقابله به استقبال تظاهرات و مخالفان نظام رفتند و اصولگرایان اکنون در حال استفاده از این بحران و پیامدهای آن برای تقویت بیشتر قدرت خود هستند. با وجود ناآرامی داخلی ایران، برآورد جامعه اطلاعاتی آمریکا این است که سیاست خارجه تهران به همان صورت قبل برخاسته از یک سری اهداف همیشگی باقی بماند ضمن این که تلاش این کشور برای تقویت نفوذ منطقهای و حمایت آنها از گروههای شبهنظامی درمنطقه همچنان به عنوان تهدیدی برای بسیاری از کشورهای منطقه خلیج فارس و برای منافع آمریکا باقی بماند.
بحران سیاسی ایران، اختلاف میان نخبگان سیاسی این کشور را وسعت داده و این امر مشروعیت نظام را تحلیل برده است. با وجود این که فضای سیاسی ایران دستخوش تغییرات است اما احتمالا رهبری ایران، احمدینژاد و دیگر محافظهکاران در طول سال آینده تمرکز خود را بر تقویت قدرت قرار خواهند داد.
کنترل بیشتر اصولگران بر کشور فضا را برای اصلاحطلبان برای مشارکت در سیاست یا مخالفتهای سازمان یافته تنگتر خواهد کرد. نظام ایران به تلاش خود برای به حاشیه راندن نخبگان مخالفان ادامه خواهد داد و تلاشها برای سازماندهی نارضایتیها را مختل یا مرعوب خواهد کرد و از زور برای پایین آوردن دامنه ناآرامیها بهره خواهد گرفت.
عملکرد اقتصادی ایران بخاطر کاهش قیمت نفت و سیاست دیرینه اقتصادی ایران که مانع فعالیت بخش خصوصی و سرمایهگذاری خارجی است، آسیب دیده است. اما اقتصاد ایران در بحران به سر نمیبرد. اقتصاد ایران تا اندازه زیادی به نفت متکی است و هیدروکربنها 80 درصد از درآمد حاصل از مبادلات خارجی ایران را تشکیل میدهند و این امر تهران را در برابر روند کاهش قیمت نفت آسیبپذیر میکند. با این وجود، ایران دارای صندوقی برای ذخایر ارزی خارجی است تا مصونیت لازم را در برابر سقوط قیمت نفت داشته باشد.
تحریمها و فشارها بر شدت آلام اقتصادی ایران از طریق اختلال یا افزایش هزینههای تجارت بینالمللی، کند کردن برخی از برنامههای و پروژهها، افزوده است و این امور موجب کاهش روند اقتصادی کشور شده است.
ایران طرحهای احتمالی جایگزین برای مقابله با تحریمهای بیشتر بینالمللی که در آینده ممکن است بر کشور اعمال شود، طراحی کرده است. این طرحها شامل شناسایی تامینکنندگان احتمالی و جایگزین برای تامین بنزین مورد نیاز کشور میشود کشورهایی مانند چین و ونزوئلا. تهران همچنین به سوی تجارت با بانکهای کوچک غیرغربی و انجام معاملات با استفاده از ارز غیر از دلار روی آورده است.
رسانههای جریانهای مخالف در کشور، از مداخله سپاه پاسداران و اطلاعات ایران در قاچاق نفت خام به عنوان راهی برای گریز و در عین حال سود بردن از تحریمها گزارش میدهند. با وجود این فعالیتها و کاهش یارانههای بنزین در کشور که میتواند تا حدودی برای کاهش اثرات ناشی از تحریم به کار رود، برآورد جامعه اطلاعاتی آمریکا این است که تحریمها اثرات منفی بر احیای ایران از کاهش روند اقتصادی کنونی خواهند داشت.
رویکرد کلی ایران به امور خارجی احتمالا به همان صورت قبل باقی خواهد ماند و همچنان از اولویتهایی نظیر حفظ نظامی اسلامی، حفظ تمامیت کشور و حمایت از تمایلات هستهای آن سرچشمه خواهد گرفت و ایران به گسترش نفوذ خود در منطقه و جهان اسلام ادامه خواهد داد.
برآورد جامعه اطلاعاتی آمریکا این است که نقوذ ایران و توانایی آن برای مداخله در منطقه همچنان در سطح بالایی باقی خواهد ماند و این کشور همچنان به حمایت از تروریستها[!] و گروههای شبهنظامی ادامه خواهد داد تا نفوذ خود را تقویت کرده و منافع کشورهای غربی یا میانهروی منطقهای را تحلیل برد.
انتظار جامعه اطلاعاتی آمریکا این است که در عراق، ایران به ایجاد نفوذ بلندمدت خود از طریق تضمین برتری سیاسی همپیمانان شیعه خود ادامه دهد، روابط سیاسی و اقتصادی خود را با عراق تقویت و نفوذ واشنگتن را محدود خواهد کرد. برآورد جامعه اطلاعاتی آمریکا این است که تهران به آموزش، تجهیز و ارایه کمک مالی به گروههای شبهنظامی شیعه ادامه خواهد داد.
در افغانستان، ایران حمایت سیاسی و اقتصادی به دولت حامد کرزی ارایه خواهد کرد و روابط خود با سران و رهبران طیفهای مختلف سیاسی را تقویت خواهد کرد و کمکهای مرگباری به عناصر طالبان ارایه خواهد کرد تا به این منظور مانع از محکم شدن پای غرب و بخصوص آمریکا در این کشور شود. تهران احتمالا به بازسازی، ارایه کمکهای انساندوستانه و دیگر ابتکارات اقتصادی به افغانستان ادامه خواهد داد تا ثبات در این کشور را تقویت سازد. ایران همچنین به دنبال گسترش نفوذ در افغانستان خواهد بود و این امر به بهای آمریکا و دیگر رقبای آمریکا در این کشور تمام خواهد شد. ایران با دولت کابل در امر امنیت مرزی و برنامههای مقابله با موادمخدر همکاری خواهد کرد.
در مناطق شرق دریایی مدیترانه نیز ایران تمرکز خود را بر تقویت نفوذ در سوریه و لبنان و تقویبت توانمندی همپیمانان مهم خود ادامه خواهد داد. تهران به حمایت از گروههایی مانند حزبالله لبنان و حماس و جهاد اسلامی فلسطین ادامه خواهد داد. ایران به این نوع حمایتها به عنوان جزئی جدانشدنی از تلاشهایش برای به چالش کشاندن نفوذ اسرائیل و غرب در منطقه خاورمیانه مینگرد.
حزبالله لبنان بزرگترین دریافت کنده کمکهای مالی، آموزشی، تسلیحاتی ایران به شمار میرود و سران ایران از این جنبش به عنوان الگویی برای دیگر گروههای شبهنظامی یاد میکنند. ایران همچنین پول، اسلحه و آموزش در اختیار جنبش حماس میگذارد تا توانایی این گروه و اراده آن را برای حفظ مقاومت مسلحانه در برابر اسرائیل و مخالفتها در برابر مذاکرات صلح فلسطین- اسرائیل تقویت و حفظ کند.
- اظهارات ژنرال "ری اودیرنو " فرمانده پیشین نظامیان آمریکا در عراق که اول سپتامبر 2010 فرماندهی این نیروها را به کس دیگری سپرد درباره نقش ایران در عراق- ژوئیه 2010
نظامیان آمریکا در عراق اقدام به تقویت تدابیر امنیتی در اطراف پایگاههای خود در عراق کردهاند با این فرض که شبهنظامیان مورد حمایت ایران در این کشور به دنبال کسب امتیاز تبلیغاتی از طریق حمله به سربازان آمریکایی که مشغول ترک عراق هستند، خواهند بود.
اودیرنو تاکید کرد که تهدید ایرانیها برای نیروهای آمریکا افزایش یافته چرا که تهران به دنبال تقویت نفوذ سیاسی و اقتصادی خود در عراق همزمان با کاهش حضور نظامی آمریکا در این کشور است.
وی که در جمع خبرنگاران در بغداد صحبت میکرد، افزود: تهدیدات مداومی از سوی جانشنینان ایران که در عراق فعالیت میکند در جریان است. تدابیر امنیتی در برخی از پایگاهها تقویت شده است.
اودیرنو تاکید کرد که عملیات مشترک با نیروهای عراقی علیه شورشیان مظنون به کسب حمایت از ایران نیز افزایش یافته است ضمن این که برنامه از پیش اعلام شده خروج نیروها از عراق سریعا پیش خواهد رفت.
وی تصریح کرد: اگر چه هنوز حملهای صورت نگرفته اما اطلاعات موثقی در دست است که برخی از گروههای مورد حمایت ایران مشغول طرحریزی حمله به نیروهای آمریکایی هستند.
اودیرنو ادامه داد که شبهنظامیان به این امید هستد که از این حملات به نیروهای خارج شونده آمریکایی امتیاز تبلیغاتی برای خود کسب کرده و اینگونه نشان دهند که آنها دارند نیروهای آمریکایی را به بیرون میرانند.
وی گفت: سالها است که این گروهها از این امر سخن میگویند که به نیروهای آمریکایی حمله میکنند تا آنها زا مجبور به خروج از عراق کنند.
به گفته این فرمانده آمریکایی، در حالی که ارتباط برخی از گروههای شبهنظامی شیعه عراق و دولت تهران "همواره بسیار مبهم بوده " اما دستکم برخی از آنها با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ارتباطاتی دارند، سپاهی که برای حفاظت از نظام جمهوری اسلامی ایران بنا نهاده شده است.
اودیرنو ادعا کرد: البته درباره این که این گروهها با دولت ایران ارتباط دارند جای بحث وجود دارد اما این گروهها به صورت واضح با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در ارتباط هستند.
دکترین نامتقارن ایران
- ایران همواره در طول رژههای نظامی و رزمایشهای خود این سیگنال را ارایه کرده است که از جنگهای نامتقارن بهره خواهد گرفت
- سپاه پاسداران همواره اعلام میکند که رزمایشهای وسیع انجام داده است و در برخی از موارد از 100 هزار نیرو یا بیشتر برای این رزمایشها استفاده کرده است. با این حال وسعت این رزمایشها معلوم نیست. اما این ادعا همواره بخشی از اظهارات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بوده است.
- ایران همواره با نمایش توانمندی رزمی واقعی یا مجازی خود در رسانههای الکترونیک اعم از رسانههای چاپی یا تصویری و همچنین از طریق اظهارات مقامات ارشد تلاش کرده تا به نتایج سیاسی-دیپلماتیک و تبلیغاتی دست پیدا کند.
ایران از این امر چهار هدف دنبال میکند:
* نشان دادن تسلیم ناپذیری و حفظ رویکرد مقاومت و در این راه اراده سیاسی و سیستم غرب را نشانه گرفته است
* سیاست فریب درباره توانایی واقعی جنگی ایران و در این راه تشکیلات نظامی غرب را نشانه گرفته است
* بازدارندگی از طریق نشان دادن قدرت نظامی جمهوری اسلامی ایران و در این راه افکار عمومی غربی را از طریق اخبار رسانهای هدف گرفته است
* نمایش برتری قدرت کشور و در این راه افکار مردم ایران و جهان اسلام را نشانه گرفته است
هستهای شدن: سیاست ارعاب به عنوان یکی از انواع جنگ نامتقارن
- حتی تلاش و جستجو برای دستیابی به قدرت هسته ای تاثرات عمده خود را به همراه خواهد داشت
- توسعه موشکهای دوربرد به اعتبار کار و فشارهای موجود میافزاید
- عبور از آستانه هستهای از نظر تسلیحاتی
- تهدید کردن اسرائیل به نوعی به این گزینه مشروعیت بخشیده و تهدید ضمنی علیه کشورهای عربی خواهد بود. حمایت از حماس و حزبالله مشروعیت ایران را در چشم اعراب حداقل افکار عمومی کشورهای عربی تقویت خواهد کرد
- گزینههایی که ایران در آینده در اختیار خواهد داشت عبارتند از: ذخیره مواد هسته ای با غنای کم و پراکنده کردن سانتریفوژها، راکتور پلوتونیوم، آزمایشهای زیرزمینی، تولید عملی قوای هستهای، مسلح کردن موشکها، اقدام ناگهانی برای مسلح کردن موشکها
- اعلام یا عدم اعلام قوا هراس اسرائیل، آمریکا و کشورهای عربی را افزایش خواهد داد
کسب توانایی جنگ نامتقارن: جایگزین کردن قوای نامتقارن به جای ضعف قوا در جنگهای متعارف [متقارن]
- ترکیبی از تلاشها در راستای هستهای شدن یا کسب توانایی جنگ نامتقارن به شدت نیاز ایران به قوای مدرن متعارف را کم میکند چرا که قوای متعارف ارزش عملی کمتری دارند
- ارتباط با سوریه، لبنان و دیگر کشورها و بازیگران ضددولتی مانند حماس و حزبالله نیز توانایی ایران را در جهت بازدارندگی، ارعاب و کسب اهرم فشار افزایش میدهد
- ایران میتواند از شکنندگی موجود در خلیج فارس، وابستگی دنیا به نفت و وابستگی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به صادرات و واردات بهره گیرد
- در این مرحله نیز تهدید کردن اسرائیل به این تواناییها مشروعیت بخشیده و به طور ضمنی تهدید علیه کشورهای عربی خواهد بود
تاکتیک حمله انبوه در مقابل جنگ فرسایشی
- ایران در حال تمرین حمله انبوه با استفاده از شمار زیادی از قایقهای کوچک، موشکهای ضدکشتی ساحل به دریا، هواپیماهای مجهز به موشک با پشتیبانی هواپیماهای بدون سرنشین (پهپاد) و پهپادهای بمبافکن در خلیج فارس است.
- تاکتیکهای که به دنبال تشدید ناگهانی و غافلگیرکننده نبرد هستند موفق خواهند بود.
- ایران همچنین مشغول مطالعه نقشه حملات آرام و در وسعت کم به منظور ایجاد ارعاب و تغییر نقشههای کشتیرانی و بیمهای است، تهدید یا حمله به اهداف ساحلی یا نزدیک به ساحل به گونهای که فشار نظامی لازم را بدون این که جنگ یا مقابله به مثل وسیعی را برانگیزد، جزء نقشه ایران است.
- مانورهای نظامی به گونهای در راستای ارعاب و در عین حال تغییر استقرار ادوات نظامی و همچنین آزمایش سلاحها و فناوریها و اعلام آنها است.
- نبود مرز و تفاوت مشخص بین جنگها و تهدیدات متعارف و نامتقارن، اقدام نظامی جزئی یا درگیری وسیع.
- ایران می تواند تهدیدات متعارف خود و بازدارندگی خود را با استفاده از عوامل خود در دیگر مناطق تقویت سازد.
برخی مثالهای تاریخی
* جنگ نفتکشهای ایران با عراق
* نشت نفت و وجود مینهای شناور در خلیج فارس
* اقدام سری لیبی در مینگذاری در دریای احمر
* استفاده از سپاه قدس در عراق. استفاده ایران از پهپادها [هواپیماهای بدون سرنشین]. حوادث مرزی و ساحلی
* انتقال اسلحه با همکاری سوریه به حزبالله
* مرگ زائران در مکه
* حمایت از گروههای شیعه در بحرین
* آزمایشهای موشکی و فضایی، برنامههای بالابردن برد موشکها (احتمال آزمایش هستهای در آینده)
* دستگیری ملوانان انگلیسی توسط نیروی دریایی سپاه، مقابله با نیروی دریایی آمریکا و رزمایشهای دریایی در خلیج فارس
* توسعه قابلیت بستن موقت تنگه هرمز
* جریان قاچاق و عبور غیرقانونی از مرزهای یمن
* انتقال اسلحه به حماس و جنبش جهاد اسلامی فلسطین و حملات راکتی آنها به "ایلات "، "عقبه " در اوت سال 2010